Het controversiële wetsvoorstel over voltooid leven dat Pia Dijkstra (D66) vrijdag heeft ingediend, stuit op veel kritiek. Als de wet wordt aangenomen krijgen 75-plussers de mogelijkheid om een einde aan te maken aan hun leven. Een drietal reacties vanuit christelijke hoek.
Afgelopen vrijdag diende D66-Kamerlid Pia Dijkstra een initiatiefwetsvoorstel in bij de Tweede Kamer. Ouderen die hun leven voltooid vinden, moeten volgens haar kunnen kiezen voor een zelfgekozen levenseinde.
De ‘Wet toetsing levenseindebegeleiding van ouderen op verzoek’ doelt op ouderen van 75 jaar en ouder die niet ernstig en uitzichtloos ziek zijn, maar wel een langdurige en onveranderlijke stervenswens hebben. Het voorstel gaat hiermee dus een stap verder dan euthanasie, omdat in principe ook gezonde ouderen ervoor kunnen kiezen om een einde te maken aan hun leven.
Als de wet wordt aangenomen, kunnen zij hulp krijgen van een ‘levenseindebegeleider’, die samen met hen kijkt of zij zeker zijn van hun keuze. Uit dit traject, dat volgens Dijkstra minstens een paar maanden duurt, moet blijken of het leven voor de oudere voltooid is. Zo ja, dan kunnen zij met hulp op een zelfgekozen moment hun leven beëindigen.
Hoewel de kans klein lijkt dat het wetsvoorstel voor de komende verkiezingen in maart door de Kamer komt, stuit de ‘voltooidlevenwet’ toch op veel kritiek. Zo zijn coalitiepartijen CDA en ChristenUnie (CU) zijn geen voorstander van een dergelijke wet.
CU-fractieleider Gert-Jan Segers noemde het voorstel vrijdag “een onbegaanbare weg”: “De ChristenUnie zal nooit de grens overgaan naar een samenleving waarin we gezonde mensen helpen een einde aan hun leven te maken.”
In januari publiceerde de commissie Van Wijngaarden een rapport over voltooid leven. De commissie deed op verzoek van het kabinet onderzoek onder 21.000 ouderen en 16.000 huisartsen.
Daaruit bleek dat de groep ouderen die niet ziek is, maar toch levensbeëindiging wenst, bijzonder klein is (0,18 procent van alle 55-plussers). Daarnaast is de doodswens volgens de onderzoekers geen vaststaand gegeven: die kan verminderen of verdwijnen als iemands situatie verbetert.
“D66 had al aangekondigd dat het onderzoek naar euthanasie bij voltooid leven geen invloed zou hebben op hun standpunt”, zegt moraaltheoloog Lambert Hendriks.
“Nu dient Dijkstra het voorstel inderdaad in, ook al heeft de commissie Van Wijngaarden degelijk onderbouwd waarom dat geen goed idee is. Hier blijkt opnieuw hoe euthanasie voor D66 ‘koste wat kost’ en tegen het gezonde verstand in verruimd moet worden.”
De bescherming van ouderen staat juist in de coronacrisis in de belangstelling, zegt Hendriks.
“Ouderen werden vaker, zelfs tegen hun eigen wens in, geïsoleerd om hun gezondheid maar te beschermen. Hoewel daar ethisch zeker vragen bij te stellen zijn, is het wrang dat de slinger nu weer naar de andere kant uitslaat. Waarom valt het ons toch zo zwaar om het gezonde evenwicht te bewaren, met respect voor de waardigheid van het menselijk leven? Het leven van iedere mens is het waard om geleefd te worden. Laten we mensen die dat zwaar valt helpen om hun leven weer als waardevol te zien.”
Ethicus Theo Boer is verbaasd dat Dijkstra nu nog met het voorstel komt. “De timing is ronduit slecht”, zegt de hoogleraar ethiek van de gezondheidszorg aan de protestantse theologische universiteit Groningen.
“We hebben allerlei discussies over de waarde van oudere mensen die zich overbodig voelen door de manier waarop het coronavirus is aangepakt”, zegt Boer. “Bovendien lijkt mevrouw Dijkstra doof voor de oorverdovende signalen dat voltooid leven een slecht idee is. Je kunt het nog zo humaan inpakken, maar per saldo is dit een zelfdodingsaanbod aan een hele groep mensen. Daar zal 113 blij mee zijn. Er komt nog dit merkwaardigs bij: het is helemaal geen wet die over zelfbeschikking gaat. De oudere die dood wil, moet een uitgebreid examen afleggen en anderen moeten de aanvraag goedkeuren.”
“We zijn buitengewoon teleurgesteld dat Dijkstra nu toch met dit voorstel komt”, zegt Elise van Hoek, Manager Beleidsbeïnvloeding bij NPV. “Ze heeft daar wel het reces voor gekozen. Mogelijk ook vanuit het bewustzijn hoe gevoelig dit thema juist nu ligt.”
“De leeftijdsgrens van 75 jaar is arbitrair”, vindt Van Hoek. “Uit het onderzoek van de commissie Van Wijngaarden weten we dat een doodswens bij alle leeftijden voor kan komen, met wel een lichte stijging met de leeftijd. Dit is erg tegenstrijdig: een wet die voor maar een categorie mensen met deze problemen zou gelden.”
Van Hoek ziet liever een oplossing aan de voorkant. “Toenemende zorg, aandacht, liefde en betrokkenheid zijn wenselijk, en ook serieus kijken naar wat het probleem echt is. Dat betekent ook het gesprek aangaan over de doodswens, en niet daarvan wegkijken. Je moet dat in alle rust en zorgvuldigheid doen en goed luisteren. Je probeert iemand in het leven te betrekken en te behouden. Wij denken dat dit ook veel meer draagvlak zou hebben”, aldus Van Hoek.
“Daarnaast mag je niet onderschatten hoe er van wetten een signaal uitgaat. Dat kan ouderen doen denken: ‘Wordt het niet eens tijd dat ik er ook gebruik van ga maken?’ Dat effect mag je niet van overheidswege op de samenleving loslaten.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
