Hoe wordt er in christelijke kring aangekeken tegen het gisteren verschenen onderzoek over voltooid leven? “De mens is veel meer dan hoe hij zich op een bepaald moment kan voelen.”
De commissie Van Wijngaarden deed op verzoek van het kabinet onderzoek onder 21.000 ouderen en 16.000 huisartsen. Ook werden tweehonderd euthanasieverzoeken bekeken, zowel uitgevoerde als geweigerde.
Hieruit blijkt dat iets meer dan tienduizend mensen – 0,18 procent van alle 55-plussers – een wens heeft tot levensbeëindiging zonder dat zij ernstig ziek zijn. Ruim een derde van deze groep zou graag hulp bij zelfdoding krijgen. Twee derde wil zelf zijn leven beëindigen.
Volgens de onderzoekers is de doodswens, zoals die in het onderzoek naar voren komt, geen vaststaand gegeven. Het verlangen te sterven kan verminderen of verdwijnen als iemands situatie verbetert. Dat kan een verbetering van de gezondheid zijn, maar ook een sociaal-emotionele, als mensen zich bijvoorbeeld minder eenzaam of afhankelijk gaan voelen.
De commissie onder leiding van Els van Wijngaarden van de Universiteit voor Humanistiek doet geen aanbevelingen voor beleid.
Een rondgang van Katholiek Nieuwsblad langs verschillende katholieke en protestantse organisaties en politieke partijen leverde de volgende reacties op.
Gerard de Korte (bisschop van Den Bosch en referent voor Kerk en samenleving):
‘Help mensen weer zin in het leven te krijgen’
“In het debat rond voltooid leven pleit ik voor grote voorzichtigheid. Ik was lang parochiepriester en weet van gezonde mensen met een doodswens. Vaak komt dat voort, zo blijkt ook uit het onderzoek, uit een combinatie van zorgen. Intense gevoelens van eenzaamheid horen daar bijna altijd bij. Vanuit katholiek perspectief moeten wij mensen niet helpen om de dood te zoeken, maar juist om weer zin in het leven te krijgen. Temeer omdat uit het onderzoek blijkt dat de doodswens vaak niet definitief is. De wens om dood te zijn, kan omslaan in een wens tot leven. Deze complexiteit moet ons extra voorzichtig maken, ook als het gaat om nieuwe wetgeving.”
“Een actieve doodwens is vaak een wens naar een ánder leven. De doodswens is er dan vooral omdat iemand dít leven niet wil”
Tweet dit!
Elise Garcia (ethica, verbonden aan de Radboud Universiteit en de Stichting Medische Ethiek):
‘Deze mensen mogen ons niet koud laten’
“Het lijden van ieder persoon vraagt om mededogen vanuit de samenleving. De groep mensen die zegt al het hele leven een doodswens te hebben (28%) mag ons niet koud laten.” De oververtegenwoordiging van vrouwen (67%) en mensen uit lagere sociale milieus (53%) vindt ze opvallend. “We hebben hier dus echt te maken met een maatschappelijk probleem, dat op een maatschappelijk niveau opgelost kan worden: de sleutel tot de oplossing ligt bij de sociale en relationele verbanden.”
Lambert Hendriks (moraaltheoloog en rector van het grootseminarie Rolduc):
‘De mens is veel meer dan hoe hij zich op een bepaald moment voelt’
“Het lijkt zo evident dat mensen zelf mogen bepalen wanneer ze sterven. Maar dat is het alleen maar als je het leven beschouwt als iets dat puur en alleen met het ‘eigen ik’ van doen heeft, zonder verdere zin en zonder verdere relaties. Kunnen we de mens nog zien als een deel van een gemeenschap, van de samenleving, van de mensheid? De mens is heel veel meer, dan hoe hij zich op een bepaald moment van zijn leven kan voelen. De overheid zou mensen moeten helpen deze beperkte blik te overwinnen in plaats van te zeggen: wie uit het leven wil stappen, die helpen we graag.”
“De wens om dood te zijn, kan omslaan in een wens tot leven. Deze complexiteit moet ons extra voorzichtig maken, ook als het gaat om nieuwe wetgeving”
Tweet dit!
Diederik van Dijk (directeur Nederlandse Patiënten Vereniging):
‘Ideaal van de autonome oudere gaat mank’
“Deze uitkomst is geheel in lijn met het rapport van de commissie Schnabel uit 2016. Ook die concludeerde dat de groep mensen die ‘lijden aan het leven’, waarschijnlijk klein is. Het wordt tijd dat we dit rapport uit de bureaula halen en serieus nemen. De eenzijdige lobby richting de dood getuigt niet van respect en waardering voor de ouderdom.” Ook Van Dijk vindt het opvallend dat de groep met een actieve doodswens én een wens tot levensbeëindiging veelal uit de lagere sociale klassen afkomstig is. Een flink deel daarvan (28%) zegt al het hele leven een doodswens te hebben. “Het ideaal van de autonome en zelfbeschikkende oudere die zelfbewust zijn eigen dood wil kiezen, gaat dus mank.”
Carla Dik-Faber (Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie):
‘Doodswens is vaak wens naar een ánder leven’
Dik-Faber doet een beroep op de politiek en op iedere Nederlander om echt om te zien naar de naaste: “Mensen met een actieve doodswens zijn heel verschillend. Mensen met gevoelens, met twijfels en zorgen, met vaak een wens naar een ánder leven. De doodswens is er dan vooral omdat zij dít leven niet willen.” Voor Dik-Faber zou een zelfdodingspil het meest cynische antwoord zijn dat een samenleving die ouderenzorg als kostenpost ziet, zou kunnen geven op de doodswens van mensen. “Volgens het onderzoek is er een ‘staatsverplichting’ tot bescherming van kwetsbare personen – die opdracht moeten we héél serieus nemen.”
“De eenzijdige lobby richting de dood getuigt niet van respect en waardering voor de ouderdom”
Tweet dit!
Kees van der Staaij (SGP-fractievoorzitter in de Tweede Kamer):
‘Kwetsbare mensen beschermen’
Van der Staaij vindt het opvallend dat een doodswens blijkens het onderzoek vaak heel ambivalent en veranderlijk is. “Met dit onderzoek in de hand is het roekeloos om een ‘voltooid leven’-wet te maken. Dat zou onbegrijpelijk en onverantwoord zijn. De overheid heeft de plicht om zelfdoding te voorkomen en kwetsbare mensen te beschermen. Zij moet aan de kant van het leven staan.” Hij pleit voor een soortgelijk onderzoek naar de doodswens van mensen met dementie of een psychiatrische aandoening. “Het onderzoek geeft ons juist aanleiding om de opgerekte euthanasiepraktijk kritisch door te lichten.”
Harry van der Molen (Tweede Kamerlid voor het CDA):
‘Meer aandacht voor zin van het leven’
“Het rapport toont aan dat wij een samenlevingsprobleem hebben door de doorgeslagen individualisering. Juist als mensen zich zo alleen, verlaten of verloren voelen, hebben ze aandacht en zorg nodig. Dat is de dure plicht van ons als samenleving. Want niemand hoeft er alleen voor te staan. Wat het CDA betreft komt er geen wet, maar meer aandacht voor de zin van het leven.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
