De Kerk moet jongeren veel meer betrekken, blijkt uit een onafhankelijke jongerenraadpleging door de Leuvense studiekring Canonica. De initiatiefnemers ondervonden die conclusie aan den lijve: de Vlaamse Kerk schonk amper aandacht aan hun initiatief.

In september 2021 deed paus Franciscus een wereldwijde oproep aan leden van de Kerk om naar elkaar te luisteren, als voorbereiding op de bisschoppensynode (een belangrijke, grootschalige vergadering) die volgend jaar plaats zal vinden. Sindsdien zijn er allerlei initiatieven geweest, veelal georganiseerd door bisdommen, om te luisteren naar wat er speelt onder gelovigen.

‘Te weinig aandacht’

De eerste ‘luisterfase’ van dit proces is deze zomer afgerond, maar dat betekent niet dat er geen gesprekken meer gevoerd hoeven te worden. Daarom heeft Canonica, de studiekring voor studenten Kerkelijk Recht te Leuven, een online enquête gehouden om te peilen wat er speelt onder (gelovige) Vlaamse jongeren.

“We vonden dat de Vlaamse Kerk te weinig aandacht had voor jongeren binnen de luisterfase”, legt mede-initiatiefnemer Tijmen Schouws uit. “Daarom hebben we zelf een enquête opgesteld, omdat de stem van jongeren er ook mag zijn en gehoord mag worden in de Kerk.”

Samen Kerk, Samen op Weg

184 deelnemers in de leeftijd van zestien tot dertig jaar hebben hun mening gegeven binnen het project, dat de naam Samen Kerk, Samen op Weg draagt. Zestig procent van de respondenten is praktiserend katholiek en achtentwintig procent noemt zich niet-praktiserend katholiek. Twaalf procent is niet katholiek.

Volgens Schouws was de enquête uitdrukkelijk ook bedoeld voor jongeren die weinig of niet bij de Kerk betrokken zijn. “Zij verdienen het ook om gehoord te worden”, zegt hij.

Uit de enquêteresultaten blijkt een enorme behoefte onder jongeren om mee te doen in de Kerk en gehoord te worden. Op iedere stelling die te maken heeft met een Kerk die luistert en de dialoog aangaat met jongeren en/of leken, antwoordt een duidelijke meerderheid daar meer behoefte aan te hebben. Tevens vindt de meerderheid dat de Kerk jongeren te weinig serieus neemt.

Muisstil

Des te pijnlijker is het feit dat de Vlaamse bisdommen op geen enkele manier gereageerd hebben op de enquête van Canonica. De initiatiefnemers hebben de vragenlijst ter verspreiding aangeboden en later ook de resultaten gedeeld. Alleen het bisdom Brugge liet iets van zich horen, verder bleef het volgens Schouws muisstil.

“Op dit door jongeren opgezette initiatief is geen enkele respons gekomen”, zegt hij. “Dat bewijst dat de Kerk jongeren niet hoort of serieus neemt.”

‘Diversiteit of verdeeldheid?’

Canonica heeft de resultaten daarom op eigen houtje naar Rome gestuurd, zodat die daar gebruikt kunnen worden in de volgende fase van het synodale proces. “Het is weliswaar een momentopname, maar dat kan wel een onderdeel zijn”, denkt Schouws. “Ik denk dat we een aardig beeld kunnen bieden van de opvattingen van katholieke jongeren in Vlaanderen.”

Die opvattingen blijken bont geschakeerd. De resultaten tonen aan dat de respondenten het over geen enkele stelling echt unaniem eens zijn. “Misschien is dat tekenend voor de diversiteit van de Kerk”, oppert Schouws. “Maar wij hebben daar vraagtekens bij: is het diversiteit of verdeeldheid?”

Moeite met diversiteit

Om beter te begrijpen vanuit welke achtergrond de deelnemende jongeren hun mening gaven, is hun ook gevraagd om aan te geven in welke mate zij zichzelf als progressief of conservatief bestempelen. Vanuit dat opzicht blijken de opvattingen van conservatieve en progressieve katholieke jongeren mijlenver uiteen te staan.

Dat blijkt vooral uit de vrije opmerkingen die deelnemers konden toevoegen. Naast beredeneerde of begripvolle opmerkingen, wordt er vooral duchtig gesmeten met oneliners als “Het feit dat vrouwen niet mogen participeren is ronduit bullshit dat afstamt uit het superioriteitscomplex van de middeleeuwse man” en “Een huwelijk is tussen man en vrouw. Punt. De Kerk kan geen zonde ‘zegenen’”.

“Uit de vrije opmerkingen blijkt dat veel jongeren moeite hebben met die diversiteit aan opvattingen, daar ging het er flink tegenaan”, signaleert Schouws. “Wij hebben dat niet onderzocht om verdeeldheid te creëren, maar om het op te merken.”

Volgens Schouws ligt dé opdracht voor de Vlaamse Kerk nu in het slaan van een brug naar jongeren. “De deelnemende jongeren vonden het fijn om naar hun mening gevraagd te worden”, zegt hij. Jongeren willen volgens hem graag gehoord worden en een zichtbare plek in de Kerk krijgen. “De Kerk moet jongeren vrijheid gunnen, luisteren naar initiatieven en ruimte bieden.”

Het volledige rapport over de enquêteresultaten is opvraagbaar via dit mailadres.