De benedictijner monniken Henry Vesseur en Thomas Quartier worden voorlopig op non-actief gesteld. Hun dossiers lijken echter maar het topje van de ijsberg te zijn: verder onderzoek moet nu licht werpen op structurele misstanden bij alle kloosters van hun congregatie in Vlaanderen en Nederland.
Henry Vesseur, abt van de Sint-Willibrordabdij in Doetinchem, en Thomas Quartier, monnik van de Keizersberg in Leuven, worden tijdelijk geschorst. Dat is de voorlopige uitkomst van een onderzoek van de benedictijner congregatie van Subiaco en Monte Cassino naar grensoverschrijdend gedrag en plichtsverzuim binnen abdijen in Nederland en Vlaanderen.
Vesseur zou als abt fouten hebben gemaakt bij de beoordeling van een klacht vanwege grensoverschrijdend gedrag gericht tegen de voormalige theoloog des vaderlands Thomas Quartier, die toen nog in de Slangenburg woonde en vervolgens naar Leuven werd overgeplaatst.
Bovendien zijn inmiddels ook tegen Vesseur zelf drie klachten door twee verschillende klagers ingediend wegens seksueel grensoverschrijdend gedrag toen hij novicemeester was, ruim twintig jaar geleden. Vesseur “erkent alle klachten en wil daar lering uit trekken”, zo meldt de Willibrordabdij in een persbericht.
Het hoofd van de congregatie in Rome, abt-praeses Ignasi Fossas, heeft in januari een onafhankelijk onderzoek laten uitvoeren naar deze en andere kwesties die spelen binnen de Vlaamse en Nederlandse kloosters, zo schrijft hij in een op 11 februari gepubliceerd communiqué.
Over de precieze bevindingen van dat onderzoek zijn geen mededelingen gedaan, behalve dat Fossas de conclusies aanvaardt en de volledige dossiers van de betrokken monniken – zoals het kerkelijk recht vraagt – overdraagt aan het Vaticaanse dicasterie dat verantwoordelijk is voor religieuze ordes en congregaties.
Zowel Vesseur als Quartier mogen tot het Vaticaan een oordeel heeft geveld hun ambt van respectievelijk priester en diaken niet uitoefenen; Quartier is het tot die tijd bovendien “verboden om als benedictijner monnik enige openbare activiteit uit te oefenen”.
Herhaaldelijk benadrukt Fossas in de meertalige verklaring dat het om voorzorgsmaatregelen gaat, en dus niet om strafmaatregelen. Hij kondigt ook een vervolgonderzoek aan van de congregatie zelf – een ‘buitengewone canonieke visitatie’ – aan alle kloosters van de Vlaams-Nederlandse provincie. Dat zijn naast de abdijen van Doetinchem en Leuven (die in feite al onder curatele geplaatst is) nog de abdijen van Dendermonde, Steenbrugge en Affligem.
Doel van het vervolgonderzoek, aldus Fossas, is “de situatie van elke gemeenschap te onderzoeken, hen te ondersteunen op hun onmiddellijke en toekomstige pad en ervoor te zorgen dat de bestuursstructuren (van elk klooster en van de provincie) effectief zijn”. Deze visitatie zal volgens Fossas vermoedelijk enkele maanden duren.
Het lijkt hierbij dus niet zozeer te gaan om onderzoek naar individuele misstanden, maar naar problemen van structurele aard. Want de kwesties rondom Quartier en Vesseur staan niet op zichzelf, maar lijken uitingen van een veel dieper liggend probleem.
Uit gesprekken die KN voerde met diverse nauw betrokkenen, komt het beeld naar voren van sterk vergrijsde en uitgedunde gemeenschappen in vaak grote, monumentale kloosters. Er heerst wantrouwen, rivaliteit en afgunst tussen die verschillende kloosters, maar ook tussen broeders binnen dezelfde gemeenschappen.
“Niet meer zozeer de individuele kloosterlingen, maar de kloosters zelf en de gehele Vlaams-Nederlandse provincie als zodanig komen nu onder het vergrootglas te liggen”
Tweet dit!
Leeftijds- en karakterverschillen spelen binnen zulke kleine kloostergemeenschappen een grote rol; meer dan eens ontstonden er problemen met jonge intreders, die botsten met de oudgedienden vanwege verschillen in persoonlijkheden en/of opvattingen over het kloosterleven.
In deze context ontstond er enkele jaren geleden in de Slangenburg een hechte vriendschap tussen de bevlogen theoloog en monnik Thomas Quartier en een novice (een aspirant-kloosterling). De jonge mannen deelden dezelfde monastieke idealen, die in de rest van de overwegend oudere gemeenschap maar nauwelijks weerklank vonden, of zelfs op wantrouwen stuitten.
Deze vriendschap ontspoorde – al zeggen beiden dat er geen sprake was van een seksuele verhouding – en klapte uiteindelijk. De novice trad uit, maar deed wel zijn beklag over Quartier bij abt Vesseur vanwege ervaren grensoverschrijdend gedrag. In een interview dat de klager na het uitkomen van de kwestie aan het Nederlands Dagblad gaf, schildert hij Quartier af als een manipulatieve, dominante en narcistische persoonlijkheid. Maar van strafbare feiten is voor zover bekend geen sprake, en de ex-novice diende ook geen officiële klacht in tegen Quartier.
Vesseur onderzocht de kwestie, sprak met de betrokkenen, raadpleegde ook collega-abten van andere kloosters, maar concludeerde ten slotte dat het een uiterst pijnlijke privézaak betrof, die geen verdere opvolging nodig had.
In een e-mail uit augustus 2020, die in het bezit is van KN, licht Vesseur de kwestie nader toe aan de eerder geraadpleegde abt van Dendermonde, de abdis van de benedictinessen van Oosterhout en de prior-administrator van de Keizersberg in Leuven. Hij signaleert in de mail “een spagaat tussen feiten, communicatie, inschatting van de draagwijdte van acties en het subjectieve aanvoelen bij de betrokken personen”.
Het dossier is formeel afgesloten schrijft hij, en in het van belang van “de privacy van alle betrokkenen” verzoekt hij zijn collega’s om “alle documentatie hieromtrent te vernietigen (mocht dit al niet gebeurd zijn)”.
In dezelfde mail kondigt Vesseur verder aan dat Quartier “voor onbepaalde tijd” zal worden gedetacheerd aan de Abdij van Keizersberg. Hij voegt ter kennisgeving een kopie van het persbericht bij, dat hij in overleg met de Leuvense prior Dirk Hanssens opstelde: daarin wordt met geen woord gerept over wat er in de Slangenburg gebeurd is, maar wordt de overplaatsing uitgelegd als een collegiale verhuizing van een jonge, getalenteerde broeder ter versterking en bemoediging van de kloostergemeenschap van Leuven.
Maar in de Keizersberg, zo bevestigen diverse ingewijden, ging het al snel nog veel grondiger mis. En zeker niet alleen met Quartier, die naar verluidt moeilijk door één deur kon met prior Hanssens en ook met andere broeders niet goed overweg kon. Er speelde meer. De kleine gemeenschap ging gebukt onder meerdere interne conflicten en een verziekte sfeer.
In de zomer van 2022 zou een novice zijn aangerand door een van de broeders (voor alle duidelijkheid: dit betrof niet Thomas Quartier). Het vermeende slachtoffer deed zijn verhaal bij de prior, die echter niets met de melding gedaan zou hebben. De zaak kwam pas aan het rollen toen hij in oktober 2024 aangifte deed bij justitie. Het Leuvense parket ging onderzoek doen naar de zaak, en ook naar “schuldig verzuim” en nog een andere klacht wegens “toxisch leiderschap” tegen prior Hanssens.
Dit was de situatie die abt-praeses Fossas – die toen pas enkele maanden die functie bekleedde – aantrof toen hij in november 2024 het Leuvense klooster bezocht. Het was een zogeheten ‘reguliere canonieke visitatie’, een standaardbezoekje anders gezegd, dat echter een buitengewone wending nam.
De Spaanse benedictijn liet er geen gras over groeien: hij ontbond de gemeenschap per direct, stuurde de monniken naar andere plekken en gelastte het al genoemde onafhankelijke onderzoek. Dit werd in januari uitgevoerd door Mia De Schamphelaere, coördinator van het Belgische misbruikmeldpunt, in samenwerking met twee priesters – wereldheren, geen monniken.
Maar tekenend voor het wespennest dat de Keizersberg geweest moet zijn: precies op het moment dat Fossas medio november Leuven bezocht, werd plotseling het bijna vijf jaar oude en formeel afgesloten Slangenburg-dossier van Thomas Quartier – dat dus, anders dan Vesseur uitdrukkelijk gevraagd had, kennelijk niet vernietigd was – gelekt naar diverse mediaredacties in zowel Vlaanderen als Nederland.
Dat miste zijn uitwerking niet: alle aandacht ging ineens uit naar de mediagenieke Quartier, voormalig Theoloog des Vaderlands, veelgevraagd spreker en auteur. En in het kielzog daarvan ook naar abt Vesseur, die wat op zijn schreden terugkeerde; misschien had hij in 2020 toch een verkeerde inschatting gemaakt toen hij het als een pijnlijke privézaak afdeed, en Quartier naar Leuven overplaatste…
Nog los van wat daar allemaal van waar zij, heeft de hele kwestie een wrange nasmaak. Waarom werd dat oude dossier uit de Slangenburg opgerakeld, juist op het moment dat er een nieuwer dossier in de Keizersberg zelf lag? Het kan volkomen terecht zijn dat het doen en laten van de twee Nederlandse monniken nogmaals onderzocht wordt, zeker nu er ook klachten over Vesseur zelf zijn geuit, maar wat gebeurt er intussen met die recentere klachten over aanranding en toxisch leiderschap tegen de Vlaamse broeders?
In de verklaring van de congregatie eerder deze week ontbreekt alvast iedere verwijzing daarnaar. Dat kan te verklaren zijn uit het feit dat die klachten nog onderzocht worden door justitie; kerkelijke autoriteiten hebben de gewoonte om in dit soort kwesties de oordelen van wereldse autoriteiten af te wachten.
Maar de congregatie van Subiaco-Monte Cassino kan er niet aan voorbijgaan. En het lijkt erop dat Fossas dat ook goed doorheeft. Dat verklaart de enigszins omfloerste verklaring over het nu aangekondigde vervolgonderzoek, en over “kerkrechtelijke en structurele problemen” in met name de veel te kleine Vlaamse kloostergemeenschappen. Nogmaals: niet meer zozeer de individuele kloosterlingen, maar de kloosters zelf en de gehele Vlaams-Nederlandse provincie als zodanig zullen waarschijnlijk onder het vergrootglas komen te liggen de komende maanden.
Die kunnen hun borst nat maken, want abt-praeses Ignasi Fossas is duidelijk niet van de halve maatregelen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
