Beschuldigingen tegen een Argentijnse bisschop kunnen forse reputatieschade betekenen voor paus Franciscus. Gustavo Zanchetta kreeg een hoge Vaticaanse post nadat hij had gefaald als bisschop en wordt nu van seksueel misbruik beschuldigd.
De affaires rond bisschop Zanchetta (54) liggen uiterst gevoelig vanwege de directe betrokkenheid van paus Franciscus bij de van meet af aan omstreden benoemingen.
De benoeming in 2013 van Gustavo Zanchetta tot bisschop van het Argentijnse bisdom Orán was een van de eerste die paus Franciscus in Argentinië deed. Die benoeming riep destijds al vragen op. Hij gold als carrièrejager en zou als economisch vicaris van het bisdom Quilmes er een puinhoop van hebben gemaakt. Bij zijn plotselinge vertrek uit Orán, vier jaar later, citeerden media bronnen uit Quilmes die hem omschreven als iemand “die weinig naar zijn schapen ruikt”.
De nieuwe paus kende Zanchetta sinds 2008 als ondersecretaris van de Argentijnse bisschoppenconferentie. Hij had kennelijk hoge verwachtingen van de man, want het kleine bisdom Orán geldt sinds zijn oprichting in 1961 als voorsorteerpost voor bisschoppen. Alle zeven bisschoppen die de huidige 67-jarige herder voorgingen waren bij hun benoeming jonger dan 52 jaar. Na enkele jaren, of zelfs enkele maanden, schoven ze door naar aanzienlijker diocesen. Behalve de eerste, die op 47-jarige leeftijd overleed, en de voorlaatste, Zanchetta, die in 2017, 53 jaar oud, “om gezondheidsredenen” de paus zijn ontslag aanbood. Hij wachtte het antwoord niet eens af. De bisschop zat 860 kilometer verderop toen na enkele dagen zijn ontslag werd aanvaard. Afscheid nam hij niet.
Direct na zijn vertrek verschenen mediaberichten waarin twijfel doorklonk over de beweerdelijke gezondheidsredenen. Er werd gewezen op verzet in kerkelijke kring tegen zijn benoeming en wanbeleid als economisch vicaris. Ook werd geschreven over warme banden met de politiek en het zakenleven waar hij gelden lospeuterde voor sociale projecten die met mist omgeven waren.
Zanchetta verdween enkele maanden van de radar, tot 19 december 2017. Toen kreeg hij een voor hem gecreëerde functie bij de APSA, de Vaticaanse instelling die het kerkelijk vermogen en het onroerend goed beheert. Het is ook de financiële kolos die al jaren de financiële hervormingen in het Vaticaan blokkeert en pottenkijkers buiten weet te werken. Dat gold zelfs voor kardinaal George Pell, die opdracht had de zaak financieel en moreel te saneren.
Vorige week werd officieel bekend dat Zanchetta op non-actief is gesteld na klachten van drie priesters van het bisdom Orán over seksueel misbruik en financiële malversaties. Het zou gaan om misbruik van minderjarige seminaristen aan het door Zanchetta opgezette seminarie. Interim woordvoerder Alessandro Gisotti liet eind vorige week weten dat Zanchetti ten tijde van zijn vertrek in 2017 was beschuldigd van “autoritair gedrag”. “Maar er waren toen geen beschuldigingen van seksueel misbruik”, aldus Gisotti. “Die dateren van afgelopen herfst.”
Hij benadrukte dat de bisschop vorig jaar zomer niet uit zijn bisdom is verwijderd, maar dat hij zelf ontslag had aangevraagd. Dat besluit “hield verband met zijn problematische relatie met de diocesane clerus en spanningen met de priesters van het bisdom”. Hij was “niet in staat om zijn clerus te leiden”.
Volgens de interim woordvoerder van het Vaticaan zijn de klachten recent en was de paus er niet van op de hoogte in december 2017. Gisotti gaf als verklaring voor Zanchetta’s benoeming bij de APSA diens ervaring op financieel gebied. Dat ontlokte in Argentinië bittere commentaren dat men in Rome kennelijk geen Argentijnse kranten leest.
De zaak doet op verschillende punten afbreuk aan de reputatie van paus Franciscus. Zanchetta was een persoonlijke keuze van de paus, met passeren van de gebruikelijke zorgvuldigheidsprocedure. Hij doet dat vaker en volgens vaticanist Sandro Magister zou hij dat bij alle ruim twintig bisschopsbenoemingen in Argentinië hebben gedaan. Dat maakt hem als enige verantwoordelijke behoorlijk kwetsbaar.
Pijnlijk is dat de paus die niet neemt als het erop aankomt. Dat liet vorig jaar de kwestie rond de inmiddels ontslagen Chileense bisschop Barros zien. De Chileense bisschoppen, beschreef Austen Ivereigh in 2015, hebben hemel en aarde vergeefs bewogen om de paus te weerhouden de omstreden Barros te benoemen. Vervolgens probeerden zij hem op zijn besluit terug te doen komen en bleven op één na weg bij Barros’ tumultueus verlopen installatie. Toen de toestand begin vorig jaar onhoudbaar was geworden gaf Franciscus toe “deel van het probleem” te zijn, maar vooral dat hij “verkeerd geïnformeerd” was.
Terwijl voor alle Vaticaanse departementen sinds 2014 drastisch op personeel wordt bezuinigd, creëerde de paus voor Zanchetta een functie bij de APSA. De Vaticaanse woordvoerder beargumenteerde dat met Zanchetta’s financiële ervaring, kennelijk onkundig van diens omstreden reputatie op dat terrein.
Vaticanist John Allen ziet in die benoeming een bevestiging van wat de meeste collega-vaticanisten al hebben geconcludeerd: dat de paus de sanering van de Vaticaanse financiën al lang heeft opgegeven. Hij wijst er ook op het uiterst ongelukkige moment: Kort voor de misbruiktop van februari dreigt het beeld te ontstaan dat de paus ondanks alarmsignalen een vriendje heeft geholpen die mogelijk inderdaad een misbruikpleger blijkt te zijn.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
