Het bezoek van paus Johannes Paulus II in 1999 was een keerpunt in de verhoudingen tussen katholieken en orthodoxen in Roemenië. Twintig jaar later staat paus Franciscus voor een nieuwe uitdaging: de vriendschappelijke, maar bekoelde relatie met de Roemeens-orthodoxe Kerk nieuw leven inblazen.

Paus Franciscus brengt vanaf vrijdag een driedaags bezoek aan Roemenië. Hij landt in een republiek die sinds de val de dictatuur in 1989 aanzienlijke vooruitgang heeft geboekt op sociaal, politiek en economisch terrein.

Het land, dat dit jaar EU-voorzitter is, kwam de laatste twee jaar echter negatief in het nieuws. Al sinds 2017 gaan honderdduizenden Roemenen zo nu en dan de straat op om te demonstreren tegen de diepgewortelde corruptie en de lage lonen in hun land.

Grootschalige emigratie

De heersende onvrede leidt volgens Ioan Robu tot een bijkomend probleem: grootschalige emigratie. De aartsbisschop van Boekarest noemt de vlucht van miljoenen Roemenen naar het buitenland pijnlijk.

“Het is de hardst mogelijke kritiek op alle opeenvolgende politieke regimes”, vertelt het hoofd van de Roemeense katholieke Kerk. “Veel jongeren verlaten dit land omdat Roemenië hun niet kan bieden wat ze verwachten voor hun gezinnen.”

‘Een Kerk met twee vleugels’

De aartsbisschop staat aan het roer van een kleine gemeenschap, die hij als “een Kerk met twee vleugels” omschrijft. “Roemenië telt 22 miljoen inwoners, van wie 86% orthodox is en 6% katholiek. Er is een katholieke tak van de Latijnse ritus, en sinds 1700 ook een Grieks-katholieke gemeenschap van de Byzantijns-Roemeense ritus.”

Beide Kerken hebben afzonderlijke bisdommen en bisschoppen, maar vallen onder één gezamenlijke bisschoppenconferentie, waarvan Robu de voorzitter is.

Het hoogtepunt van het pausbezoek is voor hem de zaligverklaring van zeven bisschoppen op 2 juni. Zij stierven als martelaar onder het communistisch regime tijdens een felle antireligieuze campagne. “Vanaf 1948 werd de Grieks-katholieke Kerk verboden in Roemenië”, vertelt Robu. “Ze verloor alle kerken en eigendommen, terwijl de Latijnse katholieke Kerk getolereerd werd.”

Pausreis van 1999

Maar de dertigste internationale reis van paus Franciscus zal vooral in het teken staan van de verhouding tussen de katholieke en de Roemeens-orthodoxe Kerk. Volgens deskundigen was het bezoek van paus Johannes Paulus II in 1999 een keerpunt in de relatie tussen katholieken en orthodoxen in Roemenië. Het bezoek was historisch: voor het eerst sinds het Grote Schisma van 1054 bezocht een paus een overwegend orthodox land.

De afsluitende openluchtmis in Boekarest was een van de meest betekenisvolle momenten van de reis van de Poolse paus. Daarbij scandeerden zowel katholieken als orthodoxen luidkeels “Eenheid, eenheid!”.

Twintig jaar later is de vurigheid van dit streven naar eenheid afgenomen. De heropleving van een conservatieve vleugel binnen de orthodoxe Kerken in de laatste jaren, zou hieraan hebben bijgedragen. Die stroming staat uiterst kritisch tegenover oecumene.

Onderlinge verhoudingen

Ook aartsbisschop Robu laat doorschemeren dat de onderlinge verhoudingen zijn bekoeld. Hij vertelt dat katholieken en orthodoxen in het dagelijks leven een zeer goede verstandhouding hebben. Dat ligt anders als het gaat om officiële contacten tussen de twee Kerken, al noemt hij ook die “vriendschappelijk en respectvol”.

Desondanks kijkt het hoofd van de Roemeense katholieken hoopvol uit naar het bezoek van Franciscus. “De Heilige Vader zal op 31 mei patriarch Daniel ontmoeten. Ik beschouw deze ontmoeting als een voortzetting van die tussen paus Johannes Paulus II en de toenmalige patriarch Teoctist.”

>>Lees het volledige artikel op KN Digitaal