Een afvaardiging van de katholieke bisschoppen van Chili is deze week in Rome om de band met paus Franciscus te herstellen. Die raakte vorig jaar ernstig verstoord door de misbruikschandalen die ook hun weerslag hadden op de paus.

Bijna een jaar geleden werd paus Franciscus meegezogen in de misbruikschandalen in Chili. Na een bezoek aan het land, liet hij de pers weten dat de verhalen over een omstreden bisschopsbenoeming “laster” waren. Publiek terechtgewezen door het hoofd van zijn eigen misbruikcommissie, maakte de paus zijn excuses en stelde hij diepgaand onderzoek in.

Onthutsend rapport

Sinds het onthutsende, vuistdikke rapport van aartsbisschop Charles Scicluna op het bureau van de paus belandde is zijn relatie met het Chileense episcopaat ernstig verstoord. De Vaticaanse onderzoekers haalden talloze misbruikzaken boven water die waren verdoezeld en waarvan bewijsmateriaal was vernietigd.

Collectief ontslag

In mei moesten alle bisschoppen bij de paus op het matje komen. Het resultaat van het meerdaags overleg was dat de bisschoppen collectief hun ontslag aanboden. Een aantal daarvan werd ingewilligd, maar telkens zonder enige toelichting of dat te maken had met misbruik of om andere redenen. De eerste ontslagen bisschop was Juan Barros, wiens benoeming tot bisschop van Osorno tot de rel had geleid. Kerkrechtelijk moet een ontslagaanvraag binnen drie maanden behandeld worden. Maar de Chileense bisschoppen voegden er zelf aan toe dat de paus de tijd moest nemen die hij nodig had. In drie maanden alleen al 27 residerende bisschoppen vervangen is bestuurlijk onbegonnen werk.

Verkeerd geïnformeerd

Waar de paus de Chilenen het verwijt kan maken er een potje van te hebben gemaakt is de relatie ook omgekeerd verstoord geraakt. De paus heeft in 2015 de benoeming van Barros zelf doorgezet ondanks herhaalde pogingen van de Chileense bisschoppen, zowel collectief als individueel, hem op andere gedachten te brengen. Zelfs toen de benoeming een feit was werd nog geprobeerd de benoeming terug te laten draaien.

Het feit dat de paus zichzelf verontschuldigde dat zijn beoordelingsfouten waren ingegeven “vooral door gebrek aan betrouwbare en gebalanceerde informatie”, heeft de verhoudingen er niet beter op gemaakt.

Poging tot herstel

Het bezoek dat de Chileense bisschoppen deze week aan de paus brengen is een poging, op hun verzoek, om de “banden te versterken”. Zij willen hem “op de hoogte stellen van wat wij sinds zijn bezoek hebben gedaan”, aldus een van de initiatiefnemers voor het bezoek tegenover Crux. De bisschop wilde niet met name vermeld worden. Ook is het bezoek bedoeld “om de relatie tussen de Chileense bisschoppenconferentie en de Heilige Stoel te herstellen, en die meer formeel en gestructureerd te maken”. Hij sprak over het herstel van “formele banden” omdat die zouden zijn “verbroken”.

‘Gewone relatie verbroken’

“Elke (Chileense –kn) bisschop die naar Rome gaat, ontmoet de paus en sommigen ook de verschillende Vaticaanse dicasteries, maar er is geen formeel gesprek. De gewone relatie met de Heilige Stoel is verbroken. Hier moet iets aan gedaan worden om de communio te herstellen.”

Acht bisschoppen verdacht

Een van de bisschoppen die deel uitmaakt van de delegatie is kardinaal Ricardo Ezzati (77), aartsbisschop van Santiago. Hij is een van de meest omstreden figuren in de misbruikschandalen en het verdoezelen ervan. In verband daarmee is hij ook in het vizier van de Chileense justitie, samen met zeven andere bisschoppen, wegens het mogelijk verdoezelen van misbruik. Hoewel hij al twee keer zijn ontslag heeft aangeboden, bij zijn 75^e en vorig jaar mei, is dat nog niet aanvaard.

Niet naar misbruiktop

Ook legerbisschop Santiago Silva (63) is in Rome, in zijn hoedanigheid als voorzitter van de bisschoppenconferentie. Hij heeft zichzelf teruggetrokken van deelname aan de misbruiktop begin februari, omdat ook hij wordt verdacht van verdoezeling.

Ontslagen ‘niet genoeg’

Waar de paus in gesprekken met drie slachtoffers de schuld op zich nam liet hij in een gelekte brief aan de bisschoppen weten dat het niet bij ontslagen kan blijven. De problemen in de Chileense Kerk worden niet opgelost door “concrete zaken aan te pakken en die te reduceren tot het verwijderen van mensen. Dat moet gebeuren, zeg ik heel duidelijk, maar dat is niet genoeg”, aldus de paus. Volgens de paus zou het een “ernstige omissie” zijn niet naar de oorzaken en structuren te kijken die misbruik mogelijk hebben gemaakt en blijven maken. Niet alleen seksueel misbruik, maar ook misbruik van macht en geweten.

Bisschoppen boos

Tijdens de najaarsvergadering van de Chileense bisschoppen zou onvrede hebben geklonken over hoe de paus met de situatie omgaat. Volgens Crux wilde een aantal bisschoppen de kwestie met de paus uitpraten. Maar volgens het delegatielid is het bezoek van deze week niet bedoeld om ongenoegen te uiten, maar om te proberen de banden te herstellen. Maar daarmee is niet gezegd dat verschillende bisschoppen niet misnoegd zijn. “Als sommigen van ons niet van streek waren, dan zouden we van Mars komen”, aldus de bisschop. (KN/Crux)