<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Wereldkerk

Gezamenlijke verklaring paus en groot-imam ‘zal vroeg of laat effect hebben’

Francesco Paloni 6 februari 2019
image
Paus Franciscus en groot-imam Ahmed Al-Tayeb tijdens de interreligieuze ontmoeting in Abu Dhabi Foto: CNS

Paus Franciscus ondertekende maandag in Abu Dhabi met de groot-imam van de al-Azhar universiteit een gezamenlijke verklaring over vrede, godsdienstvrijheid en vrouwenrechten. Hoe historisch is dit document?

De ondertekening van het ‘document over menselijke broederschap voor wereldvrede en samenleven’ vond plaats tijdens de interreligieuze Human Fraternity Meeting in Abu Dhabi. De verklaring stelt dat religie niet de oorzaak is van “oorlog, haat, vijandschap en extremisme”. Deze “rampen” zijn het gevolg van een “afwijking van religieus onderricht” of “het politiek gebruiken van religie”. Paus Franciscus en groot-imam Ahmed Al-Tayeb roepen op om de naam van God niet langer te gebruiken “om moord, terrorisme en onderdrukking” te rechtvaardigen.

Vrouwenrechten, gezin en abortus

Naast een oproep tot vrede gaat het document in op het thema (godsdienst)vrijheid. Het dwingen van personen om een bepaalde godsdienst aan te hangen wordt veroordeeld en godsdienstvrijheid wordt omschreven als een mensenrecht. Vrouwen, zo staat in de verklaring, moeten toegang krijgen tot onderwijs, werk en de uitoefening van politieke rechten. Ook wordt een oproep gedaan om vrouwen in hun waardigheid te respecteren en “te bevrijden van historische of sociale druk, die indruist tegen principes van het eigen geloof”.

De verklaring gaat ook in op morele kwesties. Zo wordt het belang van het gezin onderschreven. “Het aanvallen van het gezin als instelling, door het te verachten of door te twijfelen over het belang van zijn rol, is een van de gevaarlijkste kwaden van onze tijd.” Abortus en euthanasie worden “samen met het beleid dat dit alles ondersteunt” veroordeeld.

Historisch document?

Het document wordt door verschillende media omschreven als een mijlpaal in de relatie tussen christendom en islam. Maar is dat ook zo? Deskundige Valentino Cottini stelt dat de verklaring “historische aspecten” heeft. De Italiaanse priester is werkzaam bij het Pauselijk Instituut voor Arabische en Islamitische Studies en is gespecialiseerd in de verhoudingen tussen christenen en moslims.

In hoeverre is dit document historisch te noemen?

“Het verplicht op directe wijze de paus en de groot-imam van het meest prestigieuze instituut van de soennitische islam, zich voor de inhoud ervan in te zetten. In zekere zin beschouwt al-Tayeb zich als de ‘paus’ van de soennieten. De verklaring stelt niet alleen vrijheid van eredienst maar ook vrijheid van godsdienst voor. Tot op heden was dit een groot struikelblok in de dialoog tussen christenen en moslims. De historiciteit van dit document bestaat ten eerste uit het prominente karakter van de ondertekenaars. Het echte ‘nieuws’ is de oproep tot godsdienstvrijheid.” 

In de media kreeg de passage over vrouwenrechten veel aandacht.

“Het document stelt dat vrede tot stand komt door samen te werken, christenen én moslims, dus niet alleen van een kant. Ook moeten alle mensen dezelfde rechten krijgen, ook vrouwen. Een bepaalde moslimwetgeving is geneigd hen te discrimineren. Maar er wordt, terecht, ook gesteld dat vrouwen niet alleen binnen de islam, maar ook in het Westen worden gediscrimineerd.”

 

“Niet alleen de paus roept op tot godsdienstvrijheid, maar ook een zeer gezaghebbende vertegenwoordiger van de islam”

Blijft het bij mooie woorden of zullen islamitische landen zich er iets van aantrekken?

“De al-Azhar universiteit en de katholieke Kerk zullen zich inzetten om de verklaring zoveel mogelijk te verspreiden. Ook wordt het bestuderen van het document in scholen en universiteiten aanbevolen. Volgens mij zal het in deze sectoren in de loop der tijd tot de beste resultaten leiden. De woorden en concepten zijn erg belangrijk, het zijn zaden die op hun tijd vrucht zullen dragen. Ze zullen langzamerhand een andere mentaliteit vormen. Maar het is een lang proces. Het is veel gemakkelijker om vrouwen het recht te geven om auto te rijden, dan van mentaliteit te veranderen.”

Paus Franciscus heeft tijdens zijn bezoek gepleit voor godsdienstvrijheid. Welke effecten voorziet u?

“Ik geloof dat er op korte termijn niets zal veranderen, het is geen magie. Er is meer nodig dan een topontmoeting om verandering te zien in gevestigde situaties en spanningen die eeuwenlang steeds weer oplaaien. Maar ik herhaal, het is wezenlijk dat de verklaring ook is ondertekend door groot-imam Ahmed al-Tayeb. Het is niet alleen de paus die oproept tot godsdienstvrijheid, maar ook een zeer gezaghebbende vertegenwoordiger van de islam. Woorden als ‘godsdienstvrijheid’, ‘burgerschap’ en ‘afwijzing van het discrimineren van minderheden’ beginnen ook in de moslimwereld vrij te circuleren. Vroeg of laat zal het effect hebben.”

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.