Het Vaticaan heeft de Duitse bisschoppen aangeboden om hen in Rome te ontmoeten. Een aantal van hen had de afgelopen dagen scherpe kritiek op een Romeinse instructie over parochievernieuwing.
De Congregatie voor de Clerus wil graag met de bisschoppen in gesprek om hun twijfels en verbazing weg te nemen, zegt prefect kardinaal Beniamino Stella volgens het Duitse KNA. De Duitse bisschoppen zijn wat hem betreft welkom wanneer ze maar willen.
In een interview met het Italiaanse La Stampa verdedigde de kardinaal de instructie over de hervorming van parochies, die zijn congregatie onlangs onverwacht publiceerde. Daarin staat onder meer dat een tekort aan priesters of financiële middelen geen reden is om een parochie op te heffen.
Daarnaast benadrukt het document dat de priester het hoofd is van de parochie. Zijn taken kunnen niet worden toegewezen aan een groep priesters of leken. Titels als “teamleider”, die wijzen op een gezamenlijk leidinggeven aan de parochie, “moeten vermeden worden”, aldus het niet-bindende document.
De instructie werd in Duitsland onderwerp van verhitte discussies. Sommige bisschoppen vinden dat het huidige parochiemodel met een verantwoordelijke priester niet langer houdbaar is vanwege een gebrek aan roepingen.
De Duitse kardinaal Walter Kasper daarentegen verdedigde het document tegen de kritiek van onder anderen bisschop Franz-Josef Overbeck uit Essen. Die zei: “De instructie neemt in geen geval nota van het feit dat wij in Duitsland – maar ook in veel andere landen van de universele Kerk – het kerkelijk leven niet langer kunnen vormgeven volgens het model van de volkskerk die we tot nu toe hebben gekend.” De critici wijzen in dit verband vooral op het gebrek aan priesters.
Volgens Kasper mist de kritiek van zijn landgenoten “volledig het eigenlijke punt van de instructie, de pastorale bekering tot een missionair pastoraal werk”, zo zei hij in een gastcommentaar voor domradio.de.
Kasper was jarenlang ‘oecumene-minister’ van het Vaticaan. Hij vindt het benadrukken van de verantwoordelijkheid van de pastoor in de instructie theologisch legitiem. Daarnaast zei hij dat het “eeuwige debat” over het celibaat, de wijding van vrouwelijke priesters, en het vormen van managementteams onzekerheid veroorzaakt.
Ook kardinaal Rainer Maria Woelki prees de instructie. De aartsbisschop van Keulen dankte paus Franciscus voor de begeleiding die het Vaticaan daarmee gaf.
Het document verscheen op 20 juni. Het “is een waardevolle kans voor pastorale bekering die in essentie missionair is”, schreef de Congregatie voor de Clerus, die de richtlijnen publiceerde. “Parochies treffen hierin een oproep aan om naar buiten te treden.”
De richtlijn verduidelijkt ook de rol van diakens, religieuzen en leken in bisdommen met een priestertekort.
Bisschop Gregor Maria Hanke van Eichstatt zegt dat de instructie een waardevolle stimulans is om de missionaire impuls in parochies te doen ontwaken.
“Pastorale bekering als vitalisering van de missionaire geest zou de plaatselijke Kerk, de parochie met haar traditionele structuren, moeten vernieuwen. Dit vernieuwingsproces gebeurt door middel van evangelisatie.”
Kardinaal Reinhard Marx is een van de meest uitgesproken critici van het document. De aartsbisschop van München en voormalige voorzitter van de bisschoppenconferentie zei: “Dit is geen vruchtbare weg voorwaarts. Je kunt niet één autoriteit iets laten aankondigen dat alle anderen moeten gehoorzamen. We moeten naar elkaar luisteren, samen leren en de ervaringen van de plaatselijke Kerk oppakken – dat mis ik allemaal in het Vaticaanse document.”
Bisschop Gerhard Feige van Maagdenburg vreest volgens KNA dat het document sommigen zal demotiveren om voor de Kerk te werken.
“Als leerlingen nemen we graag suggesties aan”, schreef hij in een pastorale brief aan zijn bisdom. “Als bisschop laat ik me echter niet verlammen en tegenhouden door hun beperkende bevelen, omdat veel ervan nogal onrealistisch is – vooral met betrekking tot onze extreme diaspora-situatie, die ze zich kennelijk niet kunnen voorstellen – en omdat er geen positieve oplossingen worden aangereikt met het oog op het toenemende gebrek aan priesters.”
Bisschop Franz-Josef Bode van Osnabrück noemt de instructie “een sterke rem op de motivatie en de waardering van de diensten van leken”.
Volgens de vicevoorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie heeft de instructie de bisschoppen volledig had verrast. Hij had verwacht dat er eerst onderzoek zou worden gedaan naar de realiteit van het lokale parochieleven.
Bisschop Peter Kohlgraf van Mainz sprak in een verklaring van een “inmenging” in zijn bisschopsambt die hij “niet zomaar kon accepteren”. Ook schreef hij bezorgd te zijn over zijn priesters, van wie er velen klagen overweldigd te zijn door de administratie en de bureaucratie.
Eerder in juli meldde KNA dat in het bisdom Münster de pastorale leiding van een parochie is toevertrouwd aan een leek, niet aan een priester. Het bisdom noemde het een experiment met een nieuw bestuursmodel, ingegeven door het priestertekort. De parochie zou worden geleid door een pastoraal assistent met een theologiediploma.
Soortgelijke modellen zijn ook geïntroduceerd in andere Duitse bisdommen. Volgens het kerkelijk recht moet een parochie een bestuur hebben, waarvan de pastoor – dus een priester – de voorzitter is.
Opvallend is dat geen van de Duitse bisschoppen die kritiek hebben op het document, naast de inzet van leken andere oplossingen noemt voor het priestertekort.
Het opzetten van seminaries met buitenlandse studenten wordt bijvoorbeeld niet genoemd. Veel bisschoppen in andere landen, waaronder ook Nederland, kozen voor een dergelijk beleid om het tekort aan priesters het hoofd te bieden.
Het Vaticaan en de Duitse bisschoppen zijn de laatste tijd regelmatig in gesprek over de ontwikkelingen binnen de Duitse Kerk.
Vorig jaar schreef paus Franciscus een kritische brief aan Duitse katholieken in reactie op de ‘synodale weg’, het hervormingsproces waarin onder meer het celibaat en de kerkelijke leer over seksualiteit ter discussie worden gesteld.
Later tikte het Vaticaan de Duitse bisschoppen opnieuw op de vingers. De Congregatie voor de Bisschoppen wees hen erop het feit dat hun plannen conform de richtlijnen moeten zijn die de paus in zijn brief meegaf. Dat gebeurde nadat een meerderheid van de Duitse bisschoppen besloot om de adviezen van de paus naast zich neer te leggen.
Het Vaticaan riep onlangs ook een halt toe aan het plan van het bisdom Trier om honderden kleine parochies om te vormen tot 38 megaparochies onder leiding van een priester en een groep leken.
(Bronnen: CNS, CNA, KNA, The Tablet)
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
