<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Wereldkerk

Kardinaal Eijk blij met ‘arme maar onafhankelijke Kerk’

KN Redactie 15 december 2018
image
Kardinaal Eijk Foto: KN/Jan Peeters

“De Kerk is arm, maar ook onafhankelijk van de staat, hetgeen ik een voordeel vind dat zwaarder telt dan het nadeel van armoede.” Dat zegt kardinaal Wim Eijk in een interview met de Italiaanse krant Il Messagero.

In het interview spreekt Eijk onder meer over de verslechterende financiële situatie van de Kerk in Nederland. “Dat komt door een gebrek aan actieve gelovigen die deelnemen aan de kerkelijke vieringen en de Kerk als vrijwilliger of met hun financiële bijdragen steunen”, aldus de aartsbisschop van Utrecht. “Dit maakt de Kerk arm, maar ook onafhankelijk van de staat, hetgeen ik een voordeel vind dat zwaarder telt dan het nadeel van armoede.”

Plaatsen van hoop

Hij ziet echter ook “plaatsen van hoop, waar krachten worden gebundeld en het geloof op authentieke wijze wordt geleefd door een goede liturgie, catechese en activiteiten voor de verschillende groepen.” Het aartsbisdom zet vooral in op de vorming van permanente diakens, catecheten en diaconale  assistenten.

Pastoraal werker verdwijnt

Kardinaal Eijk verwacht dat het aantal pastoraal werk(st)ers, die een universitaire theologische vorming hebben gehad en een salaris op academisch niveau krijgen, de komende jaren nog zeer gering zal zijn. In 2009 telde het aartsbisdom nog 127 in parochies werkzame pw’s, in 2017 waren dat er nog 66. “Hun aantal zal zeer gering worden in de jaren die ik nog als aartsbisschop van Utrecht voor mij heb.”

Wegblijven noopt tot sluiten

Eijk herhaalt dat hij zich genoodzaakt ziet de komende tien jaar de meeste kerkgebouwen in het aartsbisdom te zullen moeten sluiten. De redenen daarvoor zijn het “kleine aantal gelovigen dat nog naar de kerk gaat, het kleine aantal vrijwilligers en het zeer geringe inkomen om de kerken open te kunnen houden. Er zijn kerken waar vaak meer dan 500 mensen in kunnen, maar waar op zondag maar enkele tientallen mensen komen. Veel parochies teren in op hun reserves. Uiteindelijk leidt het wegblijven van mensen tot het sluiten van kerken.” De afgelopen tien jaar liep het percentage kerkgangers in het aartsbisdom terug tot 3,97. Het landelijk gemiddelde is 4,71%. “Wij maken nu deze neergang mee, maar hopen kleiner maar toch vitaler terug te keren.”

Steeds meer keuzekerk

Van de meer dan 350 kerkgebouwen in het aartsbisdom zijn er sinds zijn aantreden ongeveer 200 over. “Ik verwacht dat als ik in 2028 op mijn 75e de Heilige Vader mijn ontslag aanbied, het aartsbisdom Utrecht rond twintig parochies telt met ieder een tot twee kerkgebouwen.”

De kardinaal verwacht ook een kwalitatieve groei. “Dit is een ander aspect van de situatie: wij worden steeds meer een keuzekerk, waar mensen echt iets met hun geloof willen. En wij moeten niet vergeten de Kerk in haar geschiedenis altijd ups en downs heeft gekend en dat wij uiteindelijk in Gods hand zijn.”

Migratieproblematiek

Eijk heeft een genuanceerde blik op de migratieproblematiek. Hij vindt dat de EU onvoldoende solidariteit toont met landen als Italië die te maken hebben met een grote toestroom van migranten. “Dat legt een zware last op de samenleving. De EU toont niet de solidariteit met Italië die wij zouden mogen verwachten. Toch is de regering niet verplicht om iedere migrant een verblijfsvergunning te verlenen, zeker niet aan economische migranten. Die zijn nodig voor het welzijn in hun land van herkomst.” “Het is belangrijk dat wij als Europa gastvrij zijn, maar dat wij ook rekening moeten houden met wat een samenleving aan kan.”

Nationalisme

Eijk is niet categorisch tegen nationalisme, dat volgens hem per land kan verschillen. “Soms willen mensen terug naar hun ‘christelijke wortels van hun cultuur’, maar zeggen wij verder weinig christelijks. In zulke gevallen wordt ‘christelijk’ alleen gebruikt om anderen buiten te houden. Dit soort nationalisme is niet goed. Maar de vorm van nationalisme die trots is op het eigen land en zijn geschiedenis kan [een land] helpen zijn christelijke wortels te herontdekken en daarmee respect voor de universele waarden van het menselijk leven, het huwelijk, het gezin en het belang van anderen. Denk aan de werken van barmhartigheid. Nationalisme kan nooit alleen als pantser dienen.”

Populisme

Ook populisme is niet per definitie strijdig met het katholicisme, aldus Eijk. Hij ziet ook geen herleving van het geloof door het populisme. “Het moet worden opgemerkt dat in Italië Lega Nord duidelijk een aantal waarden en normen over het gezin verdedigt zoals de Kerk die voorhoudt. Het katholieke geloof is altijd gevoelig voor kwetsbare mensen, de gemarginaliseerden, de mensen zonder stem. Dat zijn niet altijd de groepen waar de populisten naar kijken.”

Zorgen ‘voorstelbaar’

Ten aanzien van de migranten kan Eijk zich de zorgen van het Italiaanse volk “goed voorstellen”. “Gezegd moet worden dat migranten op hun beurt verplichtingen hebben tegenover het welzijn van het land waar zij hun toevlucht zoeken en zij moeten universele waarden respecteren zoals de onschendbaarheid van de menselijke persoon.”

Viganòbrief

Gevraagd naar zijn mening over de brieven van oud-nuntius Carlo Maria Viganò zegt Eijk dat hij die inhoudelijk niet kan beoordelen. “Maar het is duidelijk dat deze zaak grondig onderzocht moet worden. Daar hebben veel bisschoppen inmiddels ook gevraagd. De Heilige Stoel heeft aangekondigd de zaak van Theodore McCarrick grondig te zullen onderzoeken en ik denk dat dat zeer welkom is. Het moet volledig worden opgehelderd als de Kerk haar geloofwaardigheid wil herwinnen.”

LHBT-terminologie

Kardinaal Eijk deelt de bezwaren die rond de jongerensynode zijn geuit over het gebruik van de term LHBT. “Natuurlijk moet iedereen met respect behandeld worden, ook mensen met een objectief onjuiste seksuele oriëntatie, maar men kan een verkeerde indruk krijgen door dit [LHBT] taalgebruik. Het lijkt mij onjuist deze woorden in kerkelijke documenten te gebruiken. Het feit dat het gebruik tijdens de synode van de term ‘objectief ongeordend’ voor jonge mensen erg abstract klinkt, is het gevolg van het feit dat in de Kerk, zeker in Nederland, de catechese zeer gebrekkig is, zaak zelfs volledig ontbreekt, terwijl kinderen en jonge mensen op school worden gebombardeerd met ideeën die voortkomen uit de gendertheorie en op grote schaal krachtig worden bepleit door nationale en internationale organisaties.” (KN/LSN)

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.