Paus Franciscus heeft de Amerikaanse bisschoppen opgeroepen hun “mindset” te veranderen en zo de geloofwaardigheid van de Kerk en het vertrouwen van de gelovigen te herstellen. Dat staat in een brief aan de bisschoppen die deze week in retraite zijn om na te denken over de misbruikschandalen.

“Het is duidelijk dat levend weefsel is aangetast en wij, als wevers, zijn geroepen het te herstellen”, schrijft de paus in zijn brief van 1 januari. De brief werd donderdag gepubliceerd.

‘Andere mindset’

Het herstelproces moet gepaard gaan met een “verandering van mindset” bij de bisschoppen. Het gaat dan over gebed, macht, uitoefening van gezag en het omgaan met geld. Die verandering moet geworteld zijn in erkenning van de eigen “zondigheid en beperkingen” waarvoor Gods genade onontbeerlijk is.

Reflectie en gebed

De paus laten weten het te betreuren dat hij niet zelf naar Chicago kon komen om deel te nemen aan de retraite. Daar heeft hij in oktober de bisschoppen toe opgeroepen om te reflecteren en te bidden na een jaar van schokkende misbruikonthullingen in de Kerk.

Schokkende onthullingen

Afgelopen zomer werd een schokkend grand juryrapport gepubliceerd over de manier waarop de bisschoppen van Pennsylvania met misbruik zijn omgegaan. Kort daarop volgde onthullingen over het seksueel wangedrag van aartsbisschop Theodore McCarrick, die zelfs zonder enige vorm van proces zijn kardinaalstitel werd ontnomen.

Rome was op de hoogte

Het leidde uiteindelijk tot ernstige beschuldigingen van de vroegere nuntius in de VS, aartsbisschop Viganó, dat het Vaticaan al jaren van dat wangedrag op de hoogte was maar dat dit paus Franciscus er niet van weerhouden had McCarrick ondanks eerdere restricties te rehabiliteren. Inmiddels staat vast dat die beschuldigingen grotendeels kloppen.

Onderzoek en maatregelen

Sindsdien is er onenigheid onder de bisschoppen over de oorzaken en oplossingen van de crisis. Een groot deel van de bisschoppen wil dat grondig wordt onderzocht hoe McCarrick kardinaal kon worden terwijl zijn wangedrag vanaf de jaren ’70 bekend was. Daarnaast willen veel bisschoppen concrete maatregelen om falende en misbruik plegende bisschoppen aan te kunnen pakken.

Rome zegt nee

Een verzoek om een Vaticaans onderzoek, vergelijkbaar met dat van aartsbisschop Charles Scicluna, gedaan door een delegatie onder leiding van kardinaal Daniel DiNardo, werd door Rome afgewezen. Een stemming over twee belangrijke maatregelen, een van de hoofdpunten van de najaarsvergadering van de Amerikaanse bisschoppen in november, werd op het laatste moment door de Heilige Stoel geblokkeerd.

Eenheid onontbeerlijk

De recent aan het licht getreden schandalen hebben de geloofwaardigheid van de Kerk aangetast, aldus de paus in zijn brief. Vooral de mentaliteit van het toedekken “hebben die [misbruikschandalen –kn] laten door etteren en nog groter schade gedaan aan het netwerk van relaties die wij nu moeten genezen en herstellen”. Volgens de paus is daarvoor eenheid onder de bisschoppen onontbeerlijk. “Geloofwaardigheid zal de vrucht zijn van een verenigd lichaam dat, terwijl het zijn zondigheid en beperkingen erkent, tegelijkertijd in staat is de noodzaak tot bekering te verkondigen.”

Werk van de vijand

De paus veroordeelt de tweedracht die na de onthullingen onder de bisschoppen is ontstaan. Deze verdeeldheid gaat verder dan de onenigheid die nu eenmaal altijd onder mensen bestaat en ontspruit aan de “vijand van de menselijk natuur” die gebruik maakt van de huidige crisis om de Kerk nog verder te verdelen. De bisschoppen moeten hun conflicten “hernieuwd en krachtig” aanpakken. Hij waarschuwt daarbij te vertrouwen op structurele oplossingen die de rol van de bisschop reduceren tot een “louter administratieve en organisatorische functie” in de “evangelisatiebusiness”.

‘Ware gemeenschap’

De allerhoogste prioriteit is volgens de paus het creëren van een “gedeelde geest van onderscheiding” die leidt tot “ware gemeenschap” zonder toe te geven aan de “relatieve rust” van een steriel compromis of stemming met winnaars en verliezers.

Stoppen met ‘verdachtmakingen’

De bisschoppen moeten stoppen met “verdachtmakingen” of het zichzelf aanmeten van de rol van slachtoffer of aanklager binnen de onderlinge relaties. In plaats daarvan zouden zij hun aandacht moeten concentreren op de “zachte bries die alleen het evangelie kan bieden”. Zij moeten eraan werken “roddel en smaad” te vermijden en onderlinge dialoog en onderscheiding te bevorderen. “Als Kerk kunnen we niet gegijzeld worden door deze of gene zijde, maar moeten wij attent zijn altijd te beginnen bij degenen die het kwetsbaarst zijn.”

‘Erger dan de kwaal’

De paus waarschuwt dat hoewel de bisschoppen vele mogelijkheden overwegen, zij die vermijden die niet vanzelf overeenkomen met de “smaak” van het evangelie. “We moeten ervoor waken dat het middel niet erger wordt dan de kwaal.” De bisschoppen moeten daarom een benadering kiezen in “wijsheid, gebed, veel luisteren en broederlijke eenheid”. (KN/CNA)