Paus Franciscus bezocht afgelopen weekend Roemenië. Een stapsgewijs verslag van zijn dertigste internationale reis.

Vrijdag 31 mei: ‘Geen vreemden, maar broeders’

De eerste dag van het bezoek stond vooral in het teken van ontmoetingen met de autoriteiten van het land en de Roemeens-orthodoxe Kerk. Tijdens een toespraak tot de lokale autoriteiten, vertegenwoordigers van religieuze gemeenschappen en het corps diplomatique noemde Franciscus de grootschalige emigratie een groot obstakel.

Volgens recente cijfers hebben vier miljoen jonge Roemenen het land verlaten op zoek naar een betere toekomst. Hoewel er sprake is van economische vooruitgang, is er een groot gebrek aan arbeidskrachten.

De paus riep in Boekarest op tot een “grotere samenwerking” tussen politieke en religieuze autoriteiten. “Samen vooruit gaan om de toekomst vorm te geven, vereist de nobele bereidheid om iets van ieders eigen visie of belang prijs te geven, met het oog op een groter project.” De harmonie die daarmee tot stand komt, maakt het volgens de paus mogelijk om “veilig door te gaan in de richting van gedeelde doelen”.

De dag werd ook gekenmerkt door ontmoetingen met gezagsdragers van de Roemeens-orthodoxe Kerk. In 1999 was het bezoek van paus Johannes Paulus II een keerpunt in de verhoudingen tussen katholieken en orthodoxen in Roemenië. Twintig jaar later is de relatie tussen de twee Kerken enigszins bekoeld.

Franciscus had een privé-ontmoeting met patriarch Daniel, die aan het roer staat van de Roemeens-orthodoxe Kerk, en een officiële ontmoeting met de synode, het hoogste gezag van de Roemeens-orthodoxe Kerk.

“In veel gevallen heeft zich een relatie van wederzijds vertrouwen en vriendschap ontwikkeld, gevoed door concrete gebaren van acceptatie, steun en solidariteit. Door de groei van deze wederzijdse kennis hebben veel katholieken en Roemeens-orthodoxen ontdekt dat zij geen vreemden zijn, maar broers, zussen en vrienden”, aldus Franciscus tegen de orthodoxe bisschoppen.

Tijdens de privé-ontmoeting zei patriarch Daniel dat “onze voorgangers ons vandaag oproepen om het geloof in christelijke waarden in een zeer geseculariseerd Europa, te verdedigen”. De leider van de orthodoxe gemeenschap riep ook op om de “het traditioneel christelijk gezin te verdedigen en bevorderen” in een snel vergrijzend Europa.

Aansluitend aan de bijeenkomst, baden de twee samen het Onzevader in de orthodoxe kathedraal in Boekarest.

Zaterdag 1 juni: Mariaheiligdom van Sumuleu-Ciuc en gezinnen en jongeren

Een dag met twee belangrijke afspraken: de Mis in het Mariaheiligdom van Sumuleu-Ciuc en een ontmoeting met gezinnen en jongeren in Iasi. De katholieke minderheid in Roemenië (4% van de bevolking) nam met duizenden gelovigen deel aan de viering. De meeste katholieken in deze regio zijn van Hongaarse oorsprong. Ze keken al lang uit naar de komst van een paus, aangezien Johannes Paulus II in 1999 het heiligdom niet kon bezoeken.

“Ingewikkelde en verdrietige situaties uit het verleden mogen niet worden vergeten of ontkend, maar ze mogen ook geen belemmering vormen of een excuus zijn dat in de weg staat van onze wens om samen te leven als broers en zussen”, aldus Franciscus tijdens zijn homilie.

Later op de dag ontmoette de paus in Iasi gezinnen en jongeren. Franciscus luisterde naar het getuigenis van Elisabetta en Ioan, ouders van elf kinderen. De twee spraken over hun leven als gelovige onder eerst het nazistische en vervolgens het communistische regime. “In de Heer vonden we kracht toen we ons niet hielden aan het idee van communistische autoriteiten dat we te veel kinderen hadden”, sprak het echtpaar. De paus prees hen voor het verwelkomen van hun kinderen, ondanks de vele uitdagingen.

Ook riep Franciscus de aanwezige jongeren op om hun wortels nooit te vergeten. “Wortels zijn het besef dat we bij elkaar horen, dat elk van onze levens verankerd is in het leven van anderen”, aldus de paus.

Zondag 2 juni: Zaligverklaring zeven bisschoppen

De laatste dag van de pausreis stond in het teken van de zaligverklaring van zeven Grieks-katholieke bisschoppen in Blaj. Zij stierven als martelaar onder het communistisch regime tijdens een felle antireligieuze campagne. De viering was een van de hoogtepunten van het bezoek van Franciscus.

“Deze landen weten heel goed hoe zwaar mensen lijden wanneer een ideologie of een regime het overneemt”, zei de paus tijdens zijn preek. “Ook vandaag zijn we getuige van het verschijnen van nieuwe ideologieën die het lokale weefsel van culturele en religieuze tradities dreigen uit te hollen en op te leggen.”

Franciscus verwees naar “vormen van ideologische kolonisatie die de persoon, het leven, het huwelijk en het gezin ten val brengen en bovenal, met vervreemdende voorstellen die even atheïstisch zijn als die van het verleden, onze jongeren en kinderen schaden”.

Voordat de paus weer het vliegtuig instapte, ontmoette hij de Roma-gemeenschap van Blaj. Daarbij verontschuldigde Franciscus zich namens de Kerk voor de discriminatie en segregatie van zigeuners. “De geschiedenis leert ons dat ook christenen, inclusief katholieken, niet vreemd zijn aan dergelijk kwaad. Ik zou u om uw vergeving hiervoor willen vragen”, aldus de paus.

Persconferentie: Europa en Benedictus XVI

Zoals gewoonlijk hield de paus een persconferentie in het vliegtuig dat hem naar Rome bracht. Daarbij ging hij in op de polarisatie in Europa.

“Europa moet zichzelf hervinden en de scheidslijnen van de grenzen overwinnen. We zien grenzen in Europa en dit is niet goed. Het is waar dat elk land zijn eigen identiteit heeft en het moet bewaken, maar alsjeblieft, laat Europa niet overwonnen worden door pessimisme en ideologieën”, aldus Franciscus.

Ook ging hij in op zijn verstandhouding met emeritus-paus Paus Benedictus XVI. “Als ik naar hem luister, maakt hij me sterk. Ik voel dat het sap van onze wortels naar me toe komt, zodat ik vooruit kan gaan.”

“Telkens wanneer ik naar [Benedictus XVI] ga om hem te bezoeken, neem ik zijn hand en laat ik hem spreken”, zei de paus tegen de verslaggevers aan boord van het pauselijke vliegtuig. “Hij spreekt niet veel, en hij spreekt langzaam, maar met dezelfde diepte als altijd.”