Zonder te oordelen of de vermeende Mariaverschijningen in Medjugorje authentiek zijn, heeft het Vaticaan besloten de devotie rond de bedevaartsplaats toe te staan. Daarmee lijkt er ten langen leste een einde te zijn gekomen aan de onzekerheid over het populaire pelgrimsoord.
“Het is de hoogste tijd om de lange en complexe geschiedenis rond de spirituele fenomenen van Medjugorje af te sluiten”. Met die woorden begint de Vaticaanse tekst waarin de devotie rond de vermeende verschijningen in het Bosnische Mariabedevaartsoord goedgekeurd wordt.
De tekst, geschreven door het Dicasterie voor de Geloofsleer en goedgekeurd door de paus, is vandaag op een persconferentie gepresenteerd. Daarin krijgt Medjugorje het predicaat nihil obstat – Latijn voor ‘geen bezwaar’. Dat houdt in dat het Vaticaan de devotie rond de plek toestaat, zonder uitspraak te doen over de echtheid van de verschijningen.
In mei dit jaar publiceerde het Dicasterie voor de Geloofsleer nieuwe normen voor de beoordeling van Mariaverschijningen. Volgens de nieuwe regels richt het Vaticaan zich niet meer primair op de echtheid van verschijningen, maar op de spiritualiteit eromheen: als die positieve invloed heeft op mensen en klopt met wat de katholieke leer zegt, is de devotie toegestaan.
Dankzij de nieuwe normen hoeft het Vaticaan veel minder energie te steken in stroperige procedures rond nauwelijks te verifiëren bovennatuurlijke verschijnselen. Heel wat vastgeroeste processen zijn daarmee inmiddels vlot getrokken: in de afgelopen maanden zijn devoties rond Mariaverschijningen in onder meer Spanje en Italië goedgekeurd. Maar op duidelijkheid over Medjugorje bleef het wachten.
Medjugorje, waar sinds 1981 Mariaverschijningen zouden plaatsvinden, is met een miljoen pelgrims per jaar een van de populairste Europese bedevaartsoorden. Toch gold de plek lange tijd als controversieel: het Vaticaan kon ondanks meerdere onderzoeken niet constateren of de verschijningen authentiek zijn en was daardoor terughoudend met het aanmoedigen van de aandacht voor Medjugorje.
In de afgelopen jaren is het Vaticaan wat welwillender geworden tegenover Medjugorje. In 2019 kwam er toestemming voor georganiseerde bedevaarten en sinds 2020 schrijft paus Franciscus een boodschap aan de deelnemers van het jongerenfestival dat er iedere zomer plaatsvindt. Met het nihil obstat laat het Vaticaan zien vrede te hebben met de populariteit van Medjugorje, ook al blijft de echtheid van de verschijningen onduidelijk.
Zo’n nihil obstat gaat uit van een ‘aan de vruchten herkent men de boom’-principe. In de vandaag gepresenteerde tekst staat dat de goedkeuring is gegeven vanwege “de overvloedige spirituele vruchten die mensen daar ontvangen hebben”: zo bezorgt een bezoek aan Medjugorje veel pelgrims een inniger gebedsleven, heeft Medjugorje een positief effect op het huwelijksleven van veel koppels en zorgt de plek voor heel wat bekeringen.
De tekst van het Dicasterie bevat echter ook waarschuwingen. Enkele van de zes zieners die in 1981 Maria zouden hebben gezien, beweren nog steeds dagelijks boodschappen van haar te ontvangen. De inhoud van die boodschappen kan voor “verwarring” zorgen, aldus het Vaticaan.
Het gaat daarbij onder meer om boodschappen over specifieke “plaatsen en data en vermeende geboden over alledaagse zaken”. Ook boodschappen waarin Maria zou spreken over “haar plan” of “haar project” zijn volgens het document problematisch, omdat die voor verwarring zorgen over de rol van Christus: het is namelijk niet Maria die plannen maakt voor de mens, maar God.
Tussen de mensen rond Medjugorje en de plaatselijke bisschop is het meer dan eens tot een botsing gekomen. In 1999 werden de franciscanen die zich aan de zieners hadden verbonden weggestuurd vanwege conflicten. In 2008 werd Tomislav Vlasic, de geestelijk leidsman van het zestal, geschorst vanwege “de verspreiding van dubieuze doctrines, gewetensmanipulatie, verdachte mystiek en ongehoorzaamheid”. Later werd hij geëxcommuniceerd omdat hij zich zonder toestemming als priester bleef uitgeven.
Het Dicasterie waarschuwt daarom ook voor vermeende boodschappen gericht aan lokale priesters die de indruk geven dat Maria “zichzelf in de plaats zou willen stellen van de gebruikelijke parochiestructuur van de Kerk”.
Het Bosnische bedevaartsoord trekt ieder jaar ook heel wat Nederlandse pelgrims. Een van hen is Arjen Gernaert, die Medjugorje al zo’n twintig jaar bezoekt en ook reizen naar het Mariaoord organiseert, samen met zijn ouders, zijn vrouw en zijn twee zonen. Gernaert maakte rond zijn 21ste kennis met Medjugorje via zijn ouders. “Ik heb in de housemuziekindustrie gezeten, met alles erop en eraan, en leidde dus een leven totaal van God verwijderd; in Medjugorje heb ik God weer leren kennen.”
“Maria is onze moeder, die ons bij de hand neemt en bij haar Zoon brengt. De liefde die je daar ervaart, is een liefde die de wereld niet kan geven”, legt hij uit. “Er hangt daar iets in de lucht waardoor het gewone leven een heel andere invulling krijgt.”
Het toekennen van het nihil obstat verandert voor hem persoonlijk niets, geeft hij aan, al vreest hij wel dat meer aandacht voor Medjugorje het commerciële aspect van het bedevaartsoord kan doen toenemen. “Maar deze ontwikkeling is prima: dit is een bewijs dat we erheen kunnen gaan om er te bidden en mensen erheen kunnen brengen in de hoop dat God ze aanraakt.”
Ook priester Sacha Steijaert gaat elk jaar naar Medjugorje. “Dat Medjugorje een nihil obstat heeft gekregen, verbaast me niks”, zegt hij.
Vijf jaar geleden bezocht hij de bedevaartsplaats voor het eerst, als begeleider van een bedevaartsgroep. “Wat het Vaticaan nu geconcludeerd heeft, heb ik ook gezien: je ziet daar goede geestelijke vruchten. Mensen ontvangen er het sacrament van boete en verzoening, vieren er de Eucharistie, duizenden mensen zitten er in aanbidding van het Allerheiligst Sacrament. Je ziet dat de hele Kerk er aanwezig is: alle generaties en mensen uit heel de wereld zijn vertegenwoordigd.”
Bij de echtheid van de verschijningen stond Steijaert niet bewust stil, legt hij uit. “Ik ben zelf ook wel eens bij zo’n verschijning geweest: daar gebeurden geen gekke dingen. Ook de gidsen en priesters daar en de zieners doen zonder ophef over wat daar gebeurt. Ze zijn heel nuchter.”
“Ik zag daar een Mariabedevaartsplaats met nog niet erkende verschijningen, maar omdat iedereen er heel nuchter mee omgaat, kwam het op mij heel authentiek over. En natuurlijk wel: de Kerk heeft het niet erkend, dus ik ga niet op eigen initiatief tegen mensen zeggen: dit is waar. Het oordeel is aan de Kerk, niet aan mij.”
De nieuwe Vaticaanse uitspraak verandert ook voor Steijaert in principe niets, maar wel ziet hij kansen om Medjugorje meer bekendheid te geven. “Het nihil obstat maakt het voor de Kerk makkelijker om mensen aan te moedigen om erheen te gaan. Dat deed ik eerst niet actief, omdat ik als ‘privépersoon’ aan dat bedevaartsgroepje verbonden ben.”
“Nu zou ik het misschien eerder aanmoedigen” vervolgt hij, “want wat de Kerk zegt is voor mij bepalend. Als de Kerk had gezegd: wij raden dit af, dan zou ik niet meer gaan. Ik wil in eenheid blijven met de Kerk.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
