In nieuwe richtlijnen voor Chinese priesters en bisschoppen geeft het Vaticaan ze toestemming om zich “naar eer en geweten” al dan niet aan te sluiten bij de officiële staatskerk. China wordt met klem gevraagd geen druk uit te oefenen op christenen.

In het document dat vrijdag verscheen, schrijft het Vaticaan dat Chinese bisschoppen om advies hadden gevraagd hoe om te gaan met de eis dat zij zich bij de overheid moeten registreren.

De wet die daarover gaat en in 2018 werd ingevoerd, vereist niet alleen van alle geestelijken dat zij zich registreren, maar verbiedt onder meer ook catechese aan minderjarigen en beperkt de mogelijkheden van missionaire activiteiten aanzienlijk.

Officiële en ondergrondse Kerk

Bovendien dienen alle geestelijken verbonden te zijn aan een van de vijf officieel erkende religieuze organisaties in China. Voor katholieken is dit de Chinese katholieke patriottische vereniging, waarvan het Vaticaan altijd heeft gezegd dat die niet strookt met de katholieke leer.

Deze eis had als gevolg dat katholieken die trouw zijn aan de paus zich in het verleden niet konden registeren. Ongeveer helft van de ongeveer tien tot twaalf miljoen katholieken in het land valt historisch gezien onder de officiële Chinese Kerk en de andere helft onder de ondergrondse Kerk.

Geweten in acht nemen

Vorig jaar ondertekenden het Vaticaan en de Chinese regering een voorlopig akkoord over de benoeming van bisschoppen. Het Vaticaan erkende ook de bisschoppen van de staatskerk.

In het nieuwe document benadrukt het Vaticaan nu dat een priester of bisschop zich kan laten registreren bij de overheid, maar dat ze wel hun geweten in acht moeten nemen als blijkt dat de tekst van de verklaring die ze tekenen “het katholieke geloof niet lijkt te respecteren”.

Als dat zo is, dient de geestelijke in kwestie “bij ondertekening schriftelijk kenbaar moet maken dat hij handelt zonder af te doen aan zijn plicht om trouw te blijven aan de principes van de katholieke doctrine”.

Begrip voor wie niet wil tekenen

Wanneer een schriftelijke verklaring bijvoegen niet mogelijk is, moet de geestelijke zijn verklaring mondeling overbrengen, waar mogelijk in het bijzijn van getuigen.

Het Vaticaan is er altijd vanuit gegaan dat de registratie enkele diende “voor het welzijn van de diocesane gemeenschap en de groei ervan in de geest van eenheid”.

“Tegelijkertijd begrijpt en respecteert de Heilige Stoel de keuze van degenen die, naar eer en geweten, besluiten om zich onder de huidige omstandigheden niet te registreren”, aldus het document.

Geen intimiderende druk uitoefenen

Het Vaticaan roept ook de Chinese gelovigen op om gezien de complexiteit van de situatie in China, de keuze van hun priester, “wat die ook mag zijn”, met een open hart te aanvaarden.

Ook wordt in het document met klem gevraagd dat er vanuit de Chinese overheid “geen intimiderende druk” wordt uitgeoefend op leden van de ondergrondse Kerk. “Tot de tijd dat de wijze van burgerlijke registratie van de clerus die de katholieke doctrine beter respecteert, en daarmee ook de gewetens van de betrokkenen, tot stand is gekomen door een open en constructieve dialoog tussen de twee partijen.”

Het Vaticaan verwijst daarmee naar de nog altijd voortdurende intimidatie van christelijke gemeenschappen door de Chinese overheid.

‘Vaticaan is niet naïef’

Volgens Andrea Tornielli, redactioneel directeur van het Vaticaanse dicasterie voor de communicatie, geeft dit nieuwe document duidelijk blijk van “een realistische blik op de huidige situatie en de aanhoudende moeilijkheden”.

Hij ontkent dat het Vaticaan zich naïef opstelt ten opzichte van China. “Zoals omschreven in het document, is de Heilige Stoel zich bewust van de beperkingen en de ‘intimiderende druk’ die veel Chinese katholieken ervaren, maar dit wil aantonen dat we daar voorbij kunnen kijken en voorwaarts kunnen gaan, zonder af te doen aan de fundamentele principes van kerkelijke eenheid.” (Vert./bew. SK)