Niet de fysieke aanwezigheid in de kerk, maar het samen zingen is datgene wat kerkleden het meest missen. Het is de opvallende uitkomst van een onderzoek dat Actie Kerkbalans vrijdag 22 januari naar buiten bracht.
Frank van Kooten, onderzoeker van het onderzoekbureau Citisens, gaf tijdens een online persconferentie samen met bisschop Gerard de Korte en ds. Trinette Verhoeven tekst en uitleg bij de uitkomsten van een onderzoek naar de Kerk in coronatijd.
De meest opvallende uitkomst is dat de kerkleden, nu ons kerkbezoek maar beperkt mogelijk is, het samen zingen het meest missen (45%). Het fysieke kerkbezoek, met name op zondag, wordt door een derde gemist. Een gedeelde derde plaats is er voor het gemis van de ontmoeting met andere kerkgangers en ‘ik mis niets’ (beide 28%).
De Korte en Verhoeven zien deze uitkomst als iets positiefs. “Zingen heeft een diepe religieuze lading”, legt Verhoeven uit. “Augustinus zei dat zingen dubbel bidden is. De uitkomst geeft dus aan dat er behoefte aan spiritualiteit is.” De Korte beaamt dit en voegt toe dat “zingen eer brengen aan God is.”
Het onderzoek is gehouden onder bijna 2.000 kerkleden, waarbij de verhouding katholiek versus protestant nagenoeg fifty-fifty is. Een belangrijk verschil met voorgaande onderzoeken is dat deze keer bewust groepen zijn uitgenodigd die minder betrokken zijn bij hun gemeente of parochie.
Ook over de livestreams waren De Korte en Verhoeven positief. De streams worden bovengemiddeld bezocht, vertelt De Korte. Verhoeven herkent dit en zegt dat hieruit een enorme honger naar het woord uit blijkt.
De meeste kerkleden kiezen in de huidige coronatijd voor een mix tussen een livestream en het fysiek bezoeken van diensten of vieringen. Een groot deel volgt de vieringen of diensten via een livestream (45%), een derde volgt het fysiek binnen de kerkmuren en een kleiner deel kijkt naar een tv-uitzending van een viering of dienst (19%).
“Misschien dat mensen nu in plaats van het kleine beetje dat ze in hun broekzak vinden, meer geld digitaal overmaken”
Tweet dit!
De Korte hoopt dat het hybride aanbod ook na de coronacrisis zal blijven bestaan. Zo bereiken we ook de mensen voor wie de drempel van de kerk net iets te hoog is, denkt hij. “Het past bij de missionaire dimensie van de Kerk.”
Verder komt uit het onderzoek een duidelijke relatie tussen de mate van kerkbezoek en de betrokkenheid bij de Kerk en het geefgedrag naar voren.
Vier op de vijf kerkleden steunt de Kerk financieel. Meestal gebeurd dit via de oude vertrouwde collectezak. Dat verklaart ook de duidelijke band tussen kerkgang en de hoogte van de gift.
Inmiddels is hier wel iets aan het veranderen. Daar waar er livestreams zijn, kan ook digitaal gecollecteerd worden.
Van Kooten ziet hier wel een bezwaar in. De collectezak is zichtbaar en komt langs, voor een digitale gift moeten de mensen zelf in actie komen, zegt hij. “Aan de andere kant vergat ik regelmatig om te pinnen en had ik geen contant geld op zak. Misschien dat mensen nu in plaats van het kleine beetje dat ze in hun broekzak vinden, meer geld digitaal overmaken.”
Al met al worden er over het jaar 2020 verliezen gemaakt, zoals ook eerder al uit onderzoek van Katholiek Nieuwsblad was gebleken. De Korte en Verhoeven hopen dat de Actie Kerkbalans dit zal compenseren.
De waardering voor de Kerk is niet sterk veranderd door de coronacrisis. Kerkleden die soms of regelmatig de Kerk bezochten zijn neutraal gebleven of zelfs positiever geworden. Dat komt volgens van Kooten enerzijds doordat erg gewaardeerd wordt hoeveel moeite kerken in de livestreams steken. Anderzijds beseffen mensen nu pas wat ze missen.
De Korte legt uit wat de betekenis van de Kerk in coronacrisis was: zieken bijstaan, zorgen voor waardige uitvaarten en er voor de nabestaanden zijn. De rol van de Kerk om “mensen te bemoedigen en hoop te geven” werden volgens hem juist in de coronatijd erg gewaardeerd.
Kerkleden die toch al niet naar de Kerk gingen, zijn de Kerk minder gaan waarderen. Dit komt volgens Van Kooten omdat de Kerk geen contact met hen opneemt. Hun namen staan niet op een lijstje, kunnen daarom niet de nieuwsbrief ontvangen, of gebeld worden.
“Juist nu we allemaal verloren lopen in een kleine bubbel, biedt de Kerk gemeenschap”
Tweet dit!
Men vreest dat de inner circle en de randkerkelijken hierdoor verder uit elkaar zullen groeien. Momenteel bezinnen heel veel kerken zich over hoe ze verbinding kunnen maken met mensen die anoniem in een livestream aanhaken en hoe ze randkerkelijken beter kunnen bereiken.
Veel kerkleden zien in de toekomst graag dat de Kerk een plek zal zijn ‘waar mensen er zijn voor elkaar’ (41%) en waar ze kunnen ‘leren, groeien en bezinnen (38%).
Bij veel mensen rijst de vraag of de Kerk wel nodig is. Ontmoeten, zo luidt de redenatie, kan toch immers overal? Verhoeven zegt hierover dat “de woorden van God waar worden in een levendige gemeenschap. Juist nu we allemaal verloren lopen in een kleine bubbel, biedt de Kerk gemeenschap.”
Actie Kerkbalans is de landelijke fondsenwervingsactie waarbij vier kerkgenootschappen hun leden jaarlijks om een financiële bijdrage vragen. Het geldt als belangrijke inkomstenbron voor de kerken. De actie loopt in 2021 van 16 tot en met 30 januari.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
