Het KN-onderzoek naar kerksluiting in dorpen (zie KN 1) raakte een open zenuw. Vele regionale, landelijke en zelfs internationale media besteedden aandacht aan de conclusies van ons langlopende journalistieke onderzoek. Op de redactie stroomden ook vele, vaak uitgebreide reacties binnen van lezers. Een beknopte selectie.

Volkskerk

Bij kerksluitingen hoort stamelen. Daarom twee losse gedachten naar aanleiding van KN 1.

Soms wordt er gezegd: “We moeten deze kerk behouden, omdat onze voorouders deze met dubbeltjes en kwartjes hebben gebouwd.” Zij hebben toen samen de kerkgemeenschap opgebouwd en hebben daar geestelijk voordeel van gehad. Wij houden met steeds meer moeite de kerk in stand en hebben daar vaak geestelijk nadeel van. Wat was het doel van onze voorouders? Een gebouw oprichten of het geloof opbouwen? Is deze discussie niet precies waarom God in het Oude Testament in een tent wilde wonen en niet in een tempel?

“De volkskerk is niet meer”, wordt wel gezegd. Dat klopt voor de kerk waar iedereen naartoe ging. De volkskerk is echter niet per se Kerk van het volk, maar Kerk voor het volk, een Kerk die in de gemeenschap bidt voor de gemeenschap. Ook met twee gelovigen kun je een volkskerk zijn.

Frits Hendriks, Nijmegen

Trieste bedoening

Onlangs werd ik in mijn eigen parochie geconfronteerd met het definitief stoppen van de wekelijkse Eucharistie. Ik durf te zeggen dat ik verweesd achterbleef. Ik ben nog vrij jong, ik kan elke week waar dan ook een andere Eucharistie bijwonen. Maar voor oude mensen is dit een regelrechte ramp. Zij kunnen nergens meer terecht.

Sommigen opperen om in onze kerk gebedsdiensten op te starten. Dat ziet bijna niemand zitten. En terecht! Paus Johannes Paulus II heeft steeds benadrukt dat de Eucharistie bron en hoogtepunt is van het kerkelijk leven. Dus dan moet er een wekelijkse Eucharistie zijn.

Als de Kerk niet meer in staat is om haar kroonjuweel (de Eucharistie ) aan te bieden, wordt het een heel trieste bedoening. Op termijn heeft zij dan haar betekenis verloren.

Luc Verreycken, Aarschot

Kerkbalans

In de prima eerste editie van KN van dit jaar, wordt in het opiniepanel gezegd dat 80% van de inkomsten van de Aktie Kerkbalans naar gebouwen gaat. Maar dat percentage kan niet kloppen. In 2017 bedroeg het gemiddelde percentage dat naar gebouwen ging, 37, even veel als de kosten voor personeel. De kosten voor pastoraal en eredienst besloegen 10 procent en afdrachten plus overige kosten 16 procent.

Ed Arons

Uit huis gezet

Het besef dat Christus in een gewijde kerk onder de gedaante van brood en wijn in het tabernakel woont, komt niet naar voren in de reacties in de dorpen. Bij een kerksluiting wordt Hij uit zijn huis gezet.

Het gevolg is vooral bij dorpelingen dat er elders geen heilige Mis wordt bijgewoond. Het ontvangen van Ons Heer, het grootste cadeau dat Hij ons kan geven, is afgelopen. Als er niet regelmatig wordt gebeden verdwijnt Hij ook uit het hart. Dat is zeer droevig. Hij wil juist in ons wonen en met ons verbonden zijn. Zonder Hem zijn we machteloze wezens. Door  een relatie met Jezus, die vol liefde voor ons mensen is, is het leven hoopvol en zinvol. Van Hem krijgen we alle genade, ook tegen verkeerde krachten en machten, die ons sterkt en overeind houdt.

B.P.J. Bruggeling, Oldenzaal

Samenkomen

KN 1 is erg realistisch en, eerlijk gezegd, doodsaai: alleen maar artikelen over kerksluitingen. Zoals in veel van die artikelen staat: het gaat bijna alleen om de gebouwen.

In de column van Madre Anima Christi komt vooral als conclusie naar voren dat Kerk zijn niet zozeer verbonden is aan gebouwen, maar aan mensen, die samenkomen om te bidden. Dat is uiteindelijk waar de geloofsgemeenschap om draait.

Frappant is dat het ernaast afgedrukte artikel ‘Pauselijke belofte’ hierop naadloos aansluit: het bidden van de rozenkrans. Paus Gregorius moest op zijn woorden terugkomen. Zelfs belijdende katholieken zullen dat ook vaak niet doen. Maria zal ons zeker helpen. Het gebouw volgt dan vanzelf weer.

Louis de Wit, Eindhoven

Gebed

Nadat ik in KN 1 al de goed bedoelde ideeën, maar helaas niet echt werkzame oplossingen voor het kerksluitingsprobleem had gelezen, stuitte ik op de brief van mw. Betsy Oenema. Daarin het verhaal over een predikant in Ermelo rond 1850 die urenlang in de kerk voor de preekstoel op zijn knieën lag te bidden met het gevolg dat die gemeente weer helemaal opbloeide. Zij concludeert: “Ik denk dat persoonlijke gebeden ongelofelijk belangrijk zijn, laten we maar eens gaan bidden om een Pinksteren.”

Ik moet hierbij denken aan de pastoor van Ars, die een bijna dode parochie weer tot leven heeft gebracht, door aanhoudende presentie, aanhoudend gebed en aanhoudende biechtgelegenheid.

Ik ken een parochie, ik noem geen namen, in Nederland, waar dagelijks de rozenkrans en de getijden worden gebeden en dagelijks een H. Mis wordt opgedragen: op zondag is deze kerk altijd vol, en er komen ook heel veel kinderen en jongeren.

Het gaat denk ik niet zozeer om menselijke activiteiten als wel om de Heilige Geest weer de kans te geven in onze kerken aanwezig te zijn.

Misschien iets om te overwegen.

Bert Meijknecht

Defaitisme

Wat een defaitisme spreekt uit de column van Peter van Duyvenvoorde in KN 1. Ik vind het stuk niet aansporend; niet bemoedigend; niet hoopgevend. Nietzsche krijgt weer een platform met ‘Geef God de eeuwige rust’ en Van Duyvenvoorde concludeert zelf dat het christendom in onze streken “nu eenmaal voorbij is” en zijn generatie het licht zal uitdoen. En verder een oproep tot het slopen van die prachtige neogotische Cuyperskerken; het doet me denken aan de afbraak in de jaren zestig en zeventig. Hoezo? Wat een cultuurbarbarisme.

Is dit de boodschap die KN ons wil meegeven? Als we zo vooruit willen zien… dan missen we de Heilige Geest die de eerste christenen bezielde; dan kun je inderdaad maar het beste meteen de pijp aan Maarten geven. Waar zijn het vuur, het elan en de innerlijke overtuiging met bijbehorende strijdkracht om te getuigen van Jezus’ Blijde Boodschap? Of zien we toe en concluderen dat we als Kerk niet meer nuttig zijn en dus God maar dood verklaren? Dan sluipt er toch een duveltje binnen.

Carlo M. Kluitman, Didam

Eucharistie

“Daar waar geen Eucharistie meer wordt gevierd daar verdwijnt het geloof”, schreef kardinaal Joseph Ratzinger ooit. En waar het geloof verdwijnt, daar sluiten de kerken. Dus een oproep aan de priesters om dagelijks de heilige Mis op te dragen, regelmatig erna koffie te drinken met de parochianen, om voor of na de Mis gezamenlijk een deel van de rozenkrans te bidden, om te bidden om priesterroepingen en meer geloof, om huisbezoeken af te leggen en geloofscursussen te organiseren.

De mensen moeten weten wat er tijdens de heilige Mis gebeurt en naar een kerk gaan waar Eucharistie gevierd wordt, niet naar een woord- en communieviering. We moeten niet gebonden zijn aan ons eigen kerkgebouw, maar aan het sacrament. We kunnen het tij keren, maar dan moeten we wel alles over ons geloof willen weten. Tijd voor gebed en actie!

Pieter P.L.M. Pouw

Neogotiek

Wat een misplaatste opmerking van Peter van Duyvenvoorde in KN 1 over “gruwelijke neogotische Cuyperskerken, die onmiddellijk met de grond gelijk gemaakt moeten worden”. De neogotische kerken in het algemeen, en zeker die van Cuypers, behoren tot de mooiste van het land. Deze prachtige, echt rooms-katholieke stijl, is al veel te vaak het pispaaltje geworden van zelfs veel katholieken! Wat een zelfvernietiging en zelfverminking elke keer weer. In de jaren zestig, zeventig en tachtig zijn er helaas al te veel neogotische kerken gesloopt, zogenaamd omdat ze een te ‘triomfalistische’ katholieke uitstraling hebben. So what?

KN 1 was een triest nummer zo aan het begin van het jaar en decennium. Al die reeds gesloten kerken, en de toekomst ziet er ook al niet vreugdevol uit wat dat betreft. Toch pleit ik ervoor om kerken open te houden, ondanks alles. Al die sluitingen zijn een aanslag op ons christelijke, katholieke erfgoed! Ook bij herbestemming is het kerkelijk erfgoed (het christelijke in het algemeen en katholieke in het bijzonder) voor een groot deel eigenlijk weg.

Dhr. De Wit schrijft in zijn hoofdredactioneel commentaar over geestelijke opbouw “verlost van de onnodige last van versteend geloof”. Ik geloof er niets van. Katholicisme zonder echte rooms-katholieke kerkgebouwen is geen katholicisme; katholieke identiteit en katholiek zelfbewustzijn worden voor een deel ook bepaald door de eigen, typisch katholieke kerken met hun eigen inrichting, beeldtaal, gebruiksvoorwerpen, rituelen, symbolieken en symbolische handelingen die alleen tot hun recht komen in een kerkgebouw.

Anton Bokkers, Emmeloord

Oud en nieuw

Kerken zijn opgebouwd door mensen van een bepaalde tijd die in iets groots geloofden en er hart en ziel voor gaven. Maar er kwam evolutie en ontwikkeling in de tijd en mensen werden zich ook bewust van de fouten van deze zelfde Kerk en verloren hun vertrouwen. Zo broos zijn de dingen die mensenhanden maakten. Alles zal vergaan, zegt Paulus. De enige onsterfelijke zaken zijn geloof, hoop en liefde waarvan de liefde de belangrijkste is. God, de eeuwige God is Liefde.

Wanneer alle kerken zijn gesloten, blijft de Liefde over en daarmee moeten we verder. Hoe bouwen we verder op het oude dat schijnbaar zijn aantrekkingskracht heeft verloren? Het oude heeft niet afgedaan, maar zal zich moeten bezinnen over een nieuwe eigentijdse weg. Niet die van het entertainment of coole verengelste taal of sentiment. Maar van verbondenheid met de schepping, weg van de vervreemding. Een taal zoeken die mensen verstaan en waardoor ze opnieuw aangesproken worden in hun hart, in hun diepste verlangen en die hun de weg wijst naar hun Schepper.

Mw. M. Lecleir