Het paasei stamt uit heidense tijden, maar vertoont veel christelijke symboliek: dat wil een Amerikaanse universiteitsdocent bewijzen met een spirituele cursus eieren schilderen. “Een ei lijkt op een graf waar leven in zit.”
Marek Dojs, docent aan de University of Mary in de Verenigde Staten, ziet veel symboliek in het beschilderen van paaseieren in de Slavische Pysanky-stijl. Hij leert zijn studenten niet alleen hoe ze zich deze oude volkskunst eigen moeten maken, maar wijst ze daarbij ook op de spirituele aspecten van de kunst.
“Deze kunsttraditie vindt zijn oorsprong in het voorchristelijke tijdperk van Europa”, legt Dojs uit. “Eieren symboliseren nieuw leven. Mensen zagen iets goddelijks in eieren: ze worden gelegd door vogels, die kunnen vliegen en daardoor met de hemel verbonden zijn. Als je een ei te pakken had, was jij ook met de hemel verbonden, redeneerden de mensen vroeger.”
Dojs leert zijn studenten verschillende Oekraïense en Poolse stijlen van de kunstvorm. Met dunne lijntjes was worden patronen op een ongekookt, wit ei getekend. Daarna wordt het ei geverfd, waarbij delen van de schaal bedekt blijven door de waslaag. Door dit proces met verschillende verfkleuren te herhalen, ontstaat een kleurrijk patroon.
Het paasei is heidens van oorsprong, maar toen het christendom Oost-Europa bereikte, werd de rol van het ei in de lokale traditie ‘gekerstend’, legt Dojs uit. “Daar leent het ei zich goed voor: je kunt het vergelijken met een graf waar iets levends in schuilt.”
Dojs, die naast docent ook filmmaker is, komt uit een Brits-Poolse familie. Vijftien jaar geleden leerde hij zichzelf de Pysanky-kunst aan. Zijn creaties waren cadeautjes voor familieleden en collega’s, tot een universiteitsmedewerker hem vroeg om de kunstvorm als vak aan de universiteit te doceren. Aan de University of Mary moeten studenten namelijk een esthetisch vak volgen, “iets dat om de creatie en analyse van schoonheid draait”, aldus Dojs. “Vanwege de veertigdagentijd en Pasen geef ik het vak in de lente.”
Dojs vergelijkt het proces van een wit ei steeds donkerder verven met het leven van een gedoopte christen. “Als we gedoopt worden, zijn we vers, schoon en vrij van zonde, maar in ons leven doorstaan we moeilijke dingen”, zegt hij. “We zondigen en raken beschadigd, zoals ook de eierschaal door was bedekt wordt. Uiteindelijk zijn we helemaal onder lagen was bedekt.”
Wanneer de paaseieren helemaal beschilderd zijn, wordt de dooier verwijderd en worden de eieren bij een kaarsvlam gehouden om de was eraf te laten smelten zonder dat de kleuren beschadigd raken.
“De kaars is als het licht van Christus”, vertelt Dojs. “Als we onszelf leeg maken, ons bij Christus voegen en de zonde wegvegen, vegen we de duisternis weg. We worden opnieuw geschapen, waarbij de moeilijke tijden in ons leven juist laten zien hoe kleurrijk we zijn. In onze moeilijkheden wordt Gods glorie zichtbaar. Daar denk ik altijd over na wanneer ik de was van de eieren verwijder, en dat probeer ik mijn studenten mee te geven.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
