Leken zijn geen gasten in de Kerk en priesters zijn niet de baas. Dat zei paus Franciscus tijdens de afsluiting van een driedaagse conferentie over de rol van leken in de Kerk. De ontmoeting werd bijgewoond door meer dan tweehonderd leken, bisschoppen en priesters uit 74 landen.

Franciscus sprak de aanwezigen op zaterdag toe. Hij onderstreepte in zijn toespraak dat alle gedoopten bij de Kerk horen en samen verantwoordelijk zijn voor haar bestaan en haar missie.

Theologische basis

De bijeenkomst was georganiseerd door het Dicasterie voor Leken, Gezin en Leven en had als doel om stil te staan bij de theologische basis van medeverantwoordelijkheid in de Kerk, waar de rol van leken onder valt.

Om haar missie te vervullen moet de Kerk ervoor waken om geen parallelle wegen te bewandelen die nooit samenkomen, waarschuwde de paus. Hij noemde daarbij enkele voorbeelden zoals priesters en leken die op “aparte spoorlijnen” reizen, evenals “bisschoppen die gescheiden zijn van priesters” en de “Romeinse curie die gescheiden” opereert van de “afzonderlijke Kerken”.

Synodaliteit

Het gevaar van verdeeldheid geldt volgens de paus ook voor “jongeren die gescheiden opereren van ouderen binnen de Kerk” en voor “charismatische bewegingen” die los kunnen raken van parochies. Ook waarschuwde hij voor “gezinnen die weinig betrokken worden in het leven van gemeenschappen”. Deze verdeeldheid is volgens de paus “de grootste bekoring van dit moment”.

Het doel van de conferentie en van het hele proces van de synode over synodaliteit, is om alle gedoopten eraan te herinneren dat zij geroepen zijn om missionaire leerlingen te zijn, sprak de paus. Medeverantwoordelijkheid, zei hij, “wordt niet theoretisch geleerd, ze wordt begrepen door die te beleven”.

Missionarissen zijn

Wanneer geestelijken en leken gericht zijn op het delen van het Evangelie en het helpen van de armen, trekken zij op natuurlijke wijze naar elkaar toe en wordt de “complementariteit” van hun verschillende gaven duidelijk, aldus Franciscus, die pleitte voor een missionaire Kerk.

Al te vaak is de Kerk volgens de paus een “gevangenis die de Heer niet naar buiten laat, die Hem als de zijne houdt, terwijl de Heer voor de missie is gekomen en wil dat wij missionarissen zijn”.

Juiste visie Kerk

De paus wees ook op de “noodzaak om leken te waarderen”. Die moet niet voortkomen uit “een of andere theologische nieuwigheid”, of “door het afnemende aantal priesters”. Ook gaat het er niet om vanuit een gevoel van gerechtigheid mensen “die in het verleden aan de kant zijn gezet” weer een rol te geven in de Kerk.

Het betrekken van leken, aldus Franciscus, is “veeleer gebaseerd op een juiste visie op de Kerk: de Kerk als het volk van God, waar leken volwaardig deel van uitmaken, samen met de gewijde ambtsdragers”. Daarom “zijn gewijde ambtsdragers geen meesters, maar dienaren. Ze zijn de herders, niet de bazen”.

Samen optrekken met leken

Dit besef moet al in de priesteropleiding worden overgebracht aan seminaristen, zei de paus. Zij moeten “een dagelijkse, normale ervaring” krijgen van het samenwerken met leken.

“Het is tijd dat herders en leken samen optrekken, op elk vlak van het leven van de Kerk, in elk deel van de wereld,” zei de paus. “Leken, en vooral vrouwen, moeten meer waardering krijgen voor hun menselijke en geestelijke vaardigheden en gaven voor het leven van parochies en bisdommen.”

Bijdrage leveren

Leken “moeten altijd worden geraadpleegd bij de voorbereiding van nieuwe pastorale initiatieven op elk niveau”, zei de paus. “Zij moeten aanwezig zijn in kantoren van de bisdommen. Zij kunnen helpen bij de geestelijke begeleiding van andere leken en ook hun bijdrage leveren aan de vorming van seminaristen en religieuzen.”