Afschaffing van interne auditors, restricties op de zittingstermijn van kardinalen en een uitbreiding van de Raad van Toezicht. Het lijken kleine statutaire wijzigingen voor het Instituut voor Religieuze Werken (Istituto per le Opere di Religione, IOR, ook wel bekend als de ‘Vaticaanse Bank’), maar ze zijn zeker niet irrelevant.

De tekst van het nieuwe statuut werd goedgekeurd op 28 juni door de Raad van Kardinalen en vandaag gepresenteerd samen met de bijbehorende pauselijke akte.

Uitgangspunt ongewijzigd, regels aangescherpt

Zoals paus Franciscus zelf in de akte verklaart, behoudt het IOR – opgericht door paus Pius XII – de taak “om zorg te dragen voor het bewaren en de administratie van roerende en onroerende goederen die door fysieke of rechtspersonen aan het Instituut zijn overgedragen of toevertrouwd” en is “bedoeld voor godsdienstige of charitatieve werken”.

Franciscus wilde het statuut echter vernieuwen, bij wijze van experiment voor een periode van twee jaar, in het verlengde van veranderingen die paus Johannes Paulus II in 1990 al aanbracht “om de structuren en activiteiten van het Instituut steeds beter aan te passen aan de behoeften van de tijd, met name door gebruik te maken van de samenwerking met en verantwoordelijkheid van deskundige katholieke leken.”

Controle van buitenaf

Eén van de belangrijkste wijzigingen is de toewijzing van de controle van de rekeningen aan “een externe auditor, natuurlijke persoon of bedrijf” met de gelijktijdige afschaffing van het orgaan van interne auditors. De interne organen van de IOR die dan overblijven zijn de Commissie van Kardinalen, de prelaat, de Raad van Toezicht en de Raad van Bestuur.

In feite formaliseert het statuut gewoon een praktijk die het Instituut al jaren hanteert om aan internationale normen te voldoen. Ook moet worden opgemerkt dat het externe auditbedrijf voor maximaal drie termijnen kan worden aangesteld.

Kardinalen niet langer herbenoembaar

Ook op andere bestuursorganen worden beperkingen gesteld. De leden van de Commissie van Kardinalen worden door de paus voor vijf jaar benoemd, en kunnen daarna niet opnieuw benoemd worden. Het aantal leden van deze commissie, belast met “het bewaken van de loyaliteit van het Instituut aan de statutaire uitgangspunten”, gaat terug naar vijf. Eerder tijdens dit pontificaat was het aantal juist verhoogd naar zes.

De kardinalen kiezen ook de prelaat – momenteel is er een interim-prelaat in de persoon van mgr. Giovan Battista Ricca – die een mandaat van vijf jaar heeft en “de taak heeft om bestuurders en medewerkers ter plaatse bij te staan ​​om te handelen en leiding te geven volgens de grondbeginselen van de katholieke ethiek en in samenhang met de missie van het instituut”.

Toezicht door leken

Het aantal leden van de Raad van Toezicht stijgt van vijf naar zeven. Dit orgaan bestaat uit leken en is verantwoordelijk voor het beheer van het Instituut, evenals voor het toezicht op zijn financiële, economische en operationele activiteiten. De leden blijven vijf jaar in functie en ook zij kunnen, in tegenstelling tot in het vorige statuut, slechts eenmaal worden aangesteld.

De duur van het contract van de algemeen directeur blijft ongewijzigd. Hij kan voor onbepaalde of bepaalde tijd worden aangenomen en is verantwoordelijk voor alle operationele activiteiten van het Instituut en is verantwoording verschuldigd aan de Raad van Toezicht.

Belangenverstrengeling voorkomen

Ten slotte moet worden opgemerkt dat er een “exclusiviteitsverplichting” is ingesteld voor alle werknemers van het Instituut. Op deze wijze hoopt het IOR zich te beschermen tegen de beschuldiging van belangenverstrengeling, die steeds op de loer ligt in dit tijdperk van externe consultants en andere experts van buitenaf.