Het Vaticaan heeft het nieuwe proces voor de erkenning van liturgische vertalingen geformaliseerd. De Congregatie voor de Goddelijke Eredienst – het Vaticaanse ‘liturgieministerie’ – publiceerde hierover een decreet.

Daarin wordt een proces geformaliseerd dat vier jaar geleden begon met een wijziging van het kerkelijk recht. Paus Franciscus wilde met die wijziging de verantwoordelijkheid benadrukken die bisschoppenconferenties hebben om de juistheid en geschiktheid van liturgische vertalingen te beoordelen.

Liturgisch leven bevorderen

Aartsbisschop Arthur Roche – prefect van de Congregatie – vertelde Vatican News dat aan deze verandering “het verlangen ten grondslag ligt om het volk van God naar de liturgie te trekken en de liturgie naar het volk van God”.

Het doel is volgens hem om het liturgische leven te bevorderen van dat deel van de Kerk waar de Latijnse ritus gevolgd wordt – het betreft daarmee het veruit grootste deel van de alle katholieken in de wereld.

Dit moet volgens Roche gebeuren “in een klimaat van samenwerking en dialoog”. Zijn Congregatie moet daarbij de bisschoppen dienen bij het vervullen van hun verantwoordelijkheden op dit vlak.

Erkenning

Roche volgde in mei van dit jaar kardinaal Robert Sarah op, die met emeritaat ging. Sarah leidde de Congregatie toen paus Franciscus in 2017 het motu proprio Magnum Principium uitvaardigde.

Daarmee paste hij het kerkelijk recht aan. Vertalingen die door bisschoppenconferenties worden goedgekeurd, vergen nu niet langer de “erkenning” van Rome, maar de “bevestiging”.

In een latere brief aan Sarah schreef de paus dat het Vaticaan geen liturgische vertalingen moet “opleggen” aan bisschoppenconferenties. Het moet veeleer het gezag en de kennis erkennen van bisschoppen om te bepalen hoe Latijnse teksten het best in hun lokale talen kunnen worden omgezet.

Voorrang boven eerdere normen

Franciscus merkte ook op dat de aanpassingen aan het kerkelijk recht voorrang krijgen boven eerdere normen voor vertalingen. Die legde de Congregatie in 2001 vast in het document Liturgiam Authenticam.

“Men kan niet langer staande houden dat vertalingen op elk punt aan de normen van Liturgiam Authenticam moeten voldoen, zoals in het verleden gebeurde”, aldus Franciscus.

Drievoudige trouw

Het aangepaste kerkelijk recht vraagt van bisschoppenconferenties dat zij “trouw versies van de liturgische boeken in de volkstalen voorbereiden”.

Volgens het huidige decreet van de Congregatie houdt “trouw” een “drievoudige trouw in: ten eerste aan de originele tekst, ten tweede aan de specifieke taal waarin deze wordt vertaald en tot slot aan het begrip van de tekst door de aangesprokenen die worden ingeleid in de woordenschat van de bijbelse openbaring en liturgische traditie”.

Fundamenteel criterium

Ook citeert het uit Franciscus’ motu proprio uit 2017: “Hoewel trouw niet altijd kan worden beoordeeld door individuele woorden, maar moet worden gezocht in de context van de hele communicatieve daad en volgens zijn literaire genre, moeten sommige specifieke termen toch worden overwogen in de context van het hele katholieke geloof omdat iedere vertaling van teksten in lijn moet zijn met de gezonde leer.”

Ook schrijft de Congregatie: “De toepassing van volkstalen in de liturgie moet er onder meer rekening mee houden dat het fundamentele criterium de deelname van het volk aan de liturgische viering is, en geen andersoortige overwegingen als sociale kwesties of kwesties gerelateerd aan identiteit.”