Het Vaticaan publiceerde maandag een document over het promoten van christelijke waarden op sociale media. Bij gebruik van sociale media zouden gelovigen zich volgens het Vaticaan moeten afvragen hoe dat “drie vitale relaties beïnvloedt: met God, onze naaste en de omgeving om ons heen”.
Het Vaticaanse Dicasterie voor Communicatie publiceerde de twintig pagina’s tellende tekst Towards Full Presence: A Pastoral Reflection on Engagement with Social Media op 29 mei tijdens een persconferentie.
De tekst is “niet bedoeld als precieze ‘richtlijnen’ voor pastoraat”, verduidelijkt het dicasterie, maar probeert een gemeenschappelijke reflectie te bevorderen op hoe zinvolle en zorgzame relaties op sociale media kunnen worden bevorderd.
Onderwerpen die in de pastorale reflectie aan de orde komen, zijn onder meer informatie-overload, constant scrollen, anderen niet de volledige aandacht geven, een ‘influencer’ zijn, getuigen van Christus, ‘digitale detox’, de behoefte aan stilte, bewust luisteren en gemeenschapsopbouw in een gefragmenteerde wereld.
Sociale media zijn een dagelijks onderdeel van het leven van miljoenen mensen over de hele wereld, zo erkent het dicasterie. Onder de gebruikers zijn ook veel mensen in ontwikkelingslanden.
Toch pleit het document voor de noodzaak om soms een pauze te nemen van sociale media om te bidden, na te denken en tijd met anderen door te brengen. “Een belangrijke cognitieve uitdaging van de digitale cultuur is het verlies van ons vermogen om diep en doelgericht na te denken”, waarschuwt het document. “We scannen het oppervlak en blijven in het ondiepe water, in plaats van diep na te denken over de realiteit.”
De tekst benadrukt de noodzaak van stilte. “Zonder stilte en de ruimte om langzaam, diep en doelgericht na te denken, lopen we het risico niet alleen cognitieve capaciteiten te verliezen, maar ook de diepte van onze interacties, zowel menselijk als goddelijk.” Daarom zouden scholen, gezinnen en gemeenschappen zich regelmatig ‘los moeten koppelen’ van apparaten.
Daarnaast waarschuwt het dicasterie nadrukkelijk voor het gevaar dat adverteerders gegevens kopen en gebruiken om hun boodschap af te stemmen op individuele gebruikers.
Ook al doen de bedrijven achter verschillende sociale media gebruikers geloven dat hun platform bedoeld is om de wereld dichter bij elkaar te brengen, is de realiteit dat die bedrijven voornamelijk geld verdienen door de profielen en gegevens van de gebruikers te verkopen, zo stelt het dicasterie.
“Het gevolg van deze steeds geavanceerdere personalisering is een gedwongen blootstelling aan onvolledige informatie, die onze eigen ideeën bevestigt, onze overtuigingen versterkt en ons zo in een isolement van ‘filterbubbels’ leidt.” Het dicasterie roept katholieken daarom op om die bubbels te doorbreken door doelbewust hun informatiebronnen uit te breiden en door te proberen mensen met wie ze van mening verschillen beter te begrijpen.
Op de sociale media komt het maar al te vaak voor dat meningsverschillen resulteren in “verhitte en soms respectloze discussies”.
“Het probleem van polemische en oppervlakkige, en dus verdeeldheid zaaiende, communicatie is vooral zorgwekkend als die afkomstig is van kerkleiders”, schrijft het dicasterie. “Deze veroorzaken niet alleen verdeeldheid in de gemeenschap, maar geven anderen ook toestemming en legitimiteit om soortgelijke communicatie te promoten.”
Verder benadrukt het document hoe “elke christen zich bewust moet zijn van zijn of haar potentiële invloed, ongeacht hoeveel volgers hij of zij heeft”. Het document raadt daarbij wel aan om “reflectief en niet reactief op sociale media” te zijn. Hierdoor wordt de manier waarop iemand anderen online behandelt op zichzelf een getuigenis.
Katholieken zouden een “gewetensonderzoek” moeten doen naar hun gebruik van sociale media, zegt het document. Dat zelfonderzoek zou moeten beginnen met hoe dat “drie vitale relaties beïnvloedt: met God, onze naaste en de omgeving om ons heen”.
Tegelijk met het document lanceert het dicasterie een website waar mensen het document kunnen downloaden, een studiegids kunnen vinden en lid kunnen worden van een “gemeenschap van geloofscommunicatoren” om na te denken en best practices te delen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
