De documentaire Francesco, over het leven en werk van paus Franciscus, is breed uitgemeten door media over de hele wereld. De paus spreekt daarin over de mogelijke invoering van wetten voor een geregistreerd partnerschap voor stellen van hetzelfde geslacht. Wat zei de paus precies en wat betekent het?
In het deel over de pastorale zorg van de paus voor katholieken die zich identificeren als LHBT, zegt hij twee verschillende dingen.
Ten eerste dat “homoseksuelen het recht hebben om deel uit te maken van de familie. Ze zijn kinderen van God en hebben recht op een familie. Niemand zou moeten worden uitgesloten of belachelijk worden gemaakt” omdat hij homoseksueel is.
Hoewel de paus de betekenis van deze opmerkingen niet uitlegt, heeft hij eerder ouders en familieleden aangemoedigd om kinderen die zich identificeren als LHBT niet buiten te sluiten. Dat lijkt de betekenis van de uitspraak over het deel uitmaken van een familie.
Sommigen suggereren dat Franciscus door te spreken over “recht op familie” een soort goedkeuring geeft aan adoptie door paren van hetzelfde geslacht. Maar hij heeft zich eerder uitgesproken tegen dergelijke adopties, door te zeggen dat kinderen hierdoor worden “beroofd van hun menselijke ontwikkeling, bevorderd door een vader en een moeder en gewild door God”.
Ook zei de paus eerder dat “iedere persoon een mannelijke vader en vrouwelijke moeder nodig heeft die helpt om vorm te geven aan de eigen identiteit”.
Over geregistreerd partnerschap zegt de paus in de documentaire: “Wat we moeten doen, is een wet maken voor geregistreerd partnerschap. Zo zijn ze wettelijk beschermd. Ik ben hiervoor opgekomen.”
Waarschijnlijk verwijst hij naar een voorstel dat hij in 2010 aan Argentijnse medebisschoppen deed toen in Argentinië over het homohuwelijk werd gedebatteerd. Door een geregistreerd partnerschap te accepteren, zou de totstandkoming van het homohuwelijk in het land voorkomen kunnen worden, was de gedachte.
De paus spreekt zich in de documentaire niet uit over het homohuwelijk. Franciscus heeft tijdens zijn pontificaat vaak gesteld dat het huwelijk een levenslange verbintenis is tussen een man en een vrouw, wat ook de leer van de Kerk is.
Paus Franciscus heeft vaak een verwelkomende houding ten opzichte van katholieken die zich als LHBT identificeren aangemoedig. Maar hij heeft ook gezegd dat pogingen om het huwelijk opnieuw te definiëren “Gods plan voor de schepping dreigen te misvormen” en het gezin bedreigen.
Toch zijn de uitspraken van de paus over het geregistreerd partnerschap opmerkelijk. Hoewel hij zich er eerder over heeft uitgelaten, heeft hij het niet eerder publiekelijk gesteund. Zijn benadering van de zaak verschilt zeer van die van zijn twee directe voorgangers. Al is de context van zijn uitspraken in de documentaire niet volledig onthuld en is het mogelijk dat de paus nuances heeft toegevoegd die niet in beeld te zien zijn.
In 2003 sprak de Congregatie voor de Geloofsleer zich in een document uit over het geregistreerd partnerschap. De tekst werd goedgekeurd door paus Johannes Paulus II en werd geschreven door kardinaal Joseph Ratzinger, de latere paus Benedictus XVI.
Daarin staat dat “respect voor homoseksuele personen op geen enkele manier kan leiden tot een goedkeuring van homoseksueel gedrag of wettelijke erkenning van homoseksuele verbintenissen”.
De Congregatie voor de Geloofsleer zegt ook dat het geregistreerd partnerschap “bepaalde fundamentele morele waarden zou verdoezelen en een devaluatie van het instituut van het huwelijk zou kunnen veroorzaken”.
“Wettelijke erkenning van homoseksuele verbintenissen, of deze op dezelfde niveau plaatsen als het huwelijk, zou niet alleen een goedkeuring betekenen van afwijkend gedrag, die het tot een model in de hedendaagse maatschappij zou maken. Het zou ook basiswaarden die behoren tot de gemeenschappelijke erfenis van de mensheid verdoezelen.”
Sommigen beschuldigen de paus van ketterij. Zijn uitspraken ontkennen echter geen enkele leerstellige waarheid en trekken die ook niet in twijfel. De paus heeft in feite vaak de leer van de Kerk over het huwelijk bevestigd.
Het document van de Congregatie stelt dat wetten voor geregistreerde partnerschappen oogluikend instemmen met homoseksueel gedrag; hoewel de paus zijn steun uitdrukte voor geregistreerde partnerschappen, sprak hij tijdens zijn pontificaat ook over de immoraliteit van dergelijke handelingen.
Het is ook belangrijk om te beseffen dat een interview in een documentaire geen forum voor officiële pauselijke leerstellige uitspraken is. De opmerkingen van de paus zijn niet in hun geheel weergegeven en er is geen transcript vrijgegeven. Tenzij het Vaticaan dus nadere opheldering geeft, moeten de uitspraken worden gewogen in het licht van de beperkte beschikbare informatie.
Franciscus’ uitspraken over de waardigheid van alle mensen en zijn oproep tot respect voor alle mensen, zijn geworteld in de katholieke leer. Katholieken zijn echter niet verplicht om wetgeving of beleid te steunen, vanwege opmerkingen die de paus in een documentaire maakt.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
