Online zijn volop gebedsvieringen, pastoraat kan ook prima per telefoon. Maar hoe zit het eigenlijk met het sacrament van boete en verzoening, ofwel de biecht? Kerkjuristen pleiten voor versoepeling van de regels, zodat biechten ook per telefoon of videobellen mogelijk is. Maar of die versoepeling er ook komt…?

In Italië richtte priester en hoogleraar kerkelijk recht Giorgio Giovanelli een speciale werkgroep op, genaamd ‘Juristen voor pastoraal werk’, om antwoorden te vinden op de problemen waar priesters op stuiten als gevolg van de bisschoppelijke maatregelen tegen het coronavirus. Volgens Giovanelli zou de biecht in sommige gevallen prima per telefoon kunnen.

Niet ideaal

De coronarichtlijnen van de Italiaanse bisschoppen voor de biecht zijn lastig te hanteren. De priester moet 1 a 2 meter van de biechteling vandaan blijven en een masker dragen. Bij Giovanelli is alleen de sacristie groot genoeg om de biecht dan te horen. De priester gaat in één hoek van de ruimte staan, de biechteling in de hoek schuin tegenover.

“Het is niet ideaal”, zegt hij in een interview met persbureau CNS, “maar voor de meeste parochianen lukt het om zo de biecht te horen.”

Wat kan een priester betekenen?

Bij twee groepen mensen is het wat minder eenvoudig. Bij ouderen, die het virus zeer snel oplopen, en bij mensen die in quarantaine in het ziekenhuis liggen met het virus. Zij zijn alleen en in levensgevaar. Wat kan een priester nog voor deze mensen betekenen?

“Voor mijn eigen parochianen zou het voor mij mogelijk moeten zijn hun biecht te horen en de absolutie te geven via een telefoon of videogesprek”, vindt Giovanelli.

Aanwezigheid noodzakelijk

Het kerkelijk recht schrijft voor dat de priester fysiek aanwezig moet zijn om de biecht te horen, en biechten op afstand is niet toegestaan. In principe is Giovanelli het eens met die richtlijn: “Ik kan niet gewoon buiten in mijn tuin gaan staan en een kruisteken maken en daarmee het hele dorp absolutie geven. Je kunt ook geen priester voor een ziekenhuis neerzetten en hem hetzelfde laten doen voor diegenen die binnen zijn.”

Virtuele aanwezigheid

Maar: “Ik ben er voor het kerkelijk recht te gebruiken voor de redding van de zielen en het geluk van de gelovigen”, zegt de priester-professor. “Ja, de priester moet aanwezig zijn. De technologie is echter zo ontwikkeld dat het ons andere mogelijkheden tot aanwezigheid geeft. Virtuele aanwezigheid is echt. Wie kan nog zeggen dat de vierende dimensie van het sacrament in deze bijzondere, goed gedefinieerde situaties ontbreekt?”

Creativiteit van priesters

“Dit zou de creativiteit kunnen zijn waar paus Franciscus zijn priesters om heeft gevraagd, als antwoord op de pandemie”, denkt Giovanelli. Een speciale toestemming voor biechten per telefoon of video is dan ook nodig vanuit het Vaticaan.

Biechten per brief in tijden van pest

Bisschop co-adjutor van Haarlem-Amsterdam mgr. Jan Hendriks denkt dat die toestemming er waarschijnlijk niet komt, zo zegt hij tegen Katholiek Nieuwsblad. “Deze vraag is vaker naar voren gekomen, onder meer in tijden van pest. In de 17e eeuw was er een jezuïet, Francisco Suarez, die biechten per verzegelde brief mogelijk achtte. Het Heilig Officie, wat nu de Congregatie voor de Geloofsleer is, noemde deze mogelijkheid in 1602 en 1603 verkeerd, lichtvaardig en aanstootgevend.”

“Er is echter niet gezegd dat het in strijd is met het geloof”, vervolgt Hendriks, “en het is niet uitgesloten dat onze paus zegt dat het mogelijk is. De vraag staat nog steeds, of dit oordeel ook nu nog geldt bij een virtuele verbinding.”

Andere mogelijkheden

Er zijn enkele mogelijkheden waarop gelovigen toch te biecht kunnen gaan, legt Hendriks uit. “Afstand is belangrijk. Een priester zou in een ruimte met raam aangrenzend aan de isolatieruimte kunnen staan. Bij stervensgevaar kan een priester een algemene absolutie geven. Het komt vaker voor dat een priester de biecht bij een sterfbed niet goed meer kan horen.”

“Daarnaast is het goed om te weten dat men, net als bij de communie, ook een geestelijke biecht uit kan spreken. God zal iemand met het verlangen naar het sacrament van de biecht zeker verhoren.”

Geen verplichting

Hendriks: “Wat tot slot ook nog een geruststelling kan zijn, voor mensen die graag voor Pasen te biecht willen gaan: dit is geen verplichting. Er wordt gevraagd tenminste één keer per jaar te biechten. Is dit niet mogelijk voor Pasen door overmacht, kan men dit verschuiven naar een andere tijd van het jaar.”