Willem van Rubroeck wel, pater Damiaan niet: de onlangs gepresenteerde Canon van Vlaanderen bevat veel elementen die typerend zijn voor het Vlaamse katholicisme, maar verrast door de afwezigheid van enkele verwachte katholieke fenomenen.
Op 9 mei is de Canon van Vlaanderen gepresenteerd. Deze verzameling van zestig ‘vensters’ –gebeurtenissen, personen, kunstwerken en cultuurfenomenen – moet een overzichtsbeeld geven van de historische en hedendaagse elementen die het Vlaanderen van nu gevormd hebben.
De lijst werd in opdracht van de Vlaamse overheid door negen deskundigen samengesteld, meldt de VRT. Het initiatief daartoe werd vier jaar geleden al gegeven. Het plan rond de Canon was niet zonder controverse, aldus de VRT: hoewel met name de Nieuw-Vlaamse Alliantie, een Vlaams-nationalistische coalitiepartij, belang hecht aan de Canon, “beklemtoont de commissie dat de Canon zonder politieke inmenging tot stand kwam”.
De Canon bevat heel wat vanzelfsprekende vensters, zoals de Guldensporenslag van 1302 en het Ros Beiaard van Dendermonde, maar ook verrassende elementen zoals het fenomeen van lintbebouwing en het typisch Vlaamse woord ‘goesting’.
In tegenstelling tot Nederland is in Vlaanderen het katholicisme altijd de dominante christelijke – en in bredere zin religieuze – stroming geweest. Dat is terug te zien in de Canon. Op het eerste oog lijkt die verrassend weinig katholieke elementen te bevatten, maar wie even door de vensters grasduint, ontdekt toch een sterke katholieke vertegenwoordiging in de lijst.
Ongeveer een kwart van de vensters behandelt een duidelijk katholiek fenomeen of een katholiek persoon. Bekijk alle katholieke elementen van de Canon van Vlaanderen in onderstaande infographic:
De samenstellers van de Canon van Vlaanderen moesten een eindresultaat kiezen uit vijfhonderd suggesties. Daardoor is het onvermijdelijk dat typisch Vlaamse zaken als de stripverhalencultuur buiten beschouwing zijn gebleven.
Ook op katholiek vlak schitteren twee voor de hand liggende fenomenen – personen in dit geval – door afwezigheid: priester Adolf Daens, voorvechter voor de rechten van fabrieksarbeiders in Aalst, en pater Damiaan, bekend vanwege zijn zorg voor leprapatiënten. Daens wordt heel kort genoemd in het venster over de ‘sociale kwestie’ in de negentiende eeuw, in de context van de film die regisseur Stijn Coninx in 1992 over zijn leven uitbracht. Pater Damiaan komt in het geheel niet voor in de Canon.
Het rapport dat de samenstellers ter verantwoording over de Canon hebben uitgebracht, biedt enig inzicht in de keuzes die geleid hebben tot de omissie van Daens. De “keuzerijkdom” die de samenstellers hadden, liet hen toe om rekening te houden met zaken als geslacht en diversiteit. Waarschijnlijk kozen ze daarom bij de ‘sociale kwestie’ voor Emilie Claeys als boegbeeld in plaats van een man.
Waarom pater Damiaan niet in de Canon genoemd is – bijvoorbeeld in het venster over Belgisch Congo, waarin ook missionarissen ter sprake komt – valt niet uit de verantwoording op te maken. Mogelijk is de in 2009 heiligverklaarde pater niet in de lijst opgenomen omdat hij werkzaam was op Hawaï, een regio die niet genoeg invloed op de ontwikkeling van Vlaanderen heeft gehad om in de Canon genoemd te worden.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
