De vermoorde Franse priester Olivier Maire was montfortaan. Hij woonde en werkte in Saint-Laurent-sur-Sèvre, waar montfortanenstichter Louis-Marie Grignion de Montfort begraven ligt. Het feest van Maria Tenhemelopneming is de dag bij uitstek om naar de spiritualiteit van deze zeer mariale heilige te kijken.
Provinciaal Olivier Maire van de Franse montfortanen wilde al wie uitgesloten werd of zich uitgesloten voelde, nabij blijven. Ook de vluchteling die hem zou doden, die aan de Rwandese genocide diepe psychische schade overgehouden had: de man was zowel dader als slachtoffer geweest.
De man, die vorig jaar brand stichtte in de kathedraal van Nantes, was in afwachting van zijn proces voorwaardelijk vrijgelaten uit een psychiatrische instelling. Maire had aangeboden hem in Saint-Laurent-sur-Sèvre op te vangen.
Maires zorg om de labiele vluchteling kostte hem het leven. Maar de zestigjarige montfortaan deed wat integraal deel uitmaakt van zijn montfortaanse charisma. Hij had dat eerder ook als missionaris in Haïti en Oeganda gedaan en kon het in Saint-Laurent-sur-Sèvre dagelijks lezen op het graf van zijn congregatiestichter: Vader der armen, verdediger der wezen, verzoener der zondaars.
De heilige Montfort wijdde inderdaad zijn hele leven aan armen, bedelaars, zieken en aan al wie in verwaarlozing leefde.
Ook paus Johannes Paulus II ging in september 1996 trouwens bidden bij het graf van de Franse heilige aan wie hij zijn bisschopsleuze Totus tuus (‘Geheel de uwe’) had ontleend.
De Poolse paus heeft verschillende malen aangegeven dat Montfort zijn geestelijke leidsman was. Daarom vervroegde hij zijn reis naar Frankrijk met een dag en ging hij zijn toewijding aan Jezus door Maria in een overvolle basiliek in Saint-Laurent-sur-Sèvre hernieuwen.
“Doe dit dagelijks”, zei Johannes Paulus II toen. En hij moedigde de montfortanen later nog aan “de Mariadevotie een steeds steviger authenticiteit” te geven.
Grignion zou die devotie voor Maria van zijn moeder hebben geërfd. Het toevoegsel in zijn familienaam verwijst naar zijn geboortedorp in Bretagne, maar hij zou al bij zijn vormsel zelf Marie aan zijn voornaam hebben toegevoegd.
Montfort leefde ten tijde van koning Lodewijk XIV, een tijd die soms ‘de Eeuw van de Heiligen’ wordt genoemd, in tegenstelling tot de Eeuw van de Verlichting die erop volgde. In het contrareformatorische Frankrijk bloeide niet alleen de verering van het Heilig Hart of de devotie voor het Kinds Jezus, maar ook de mariale devotie.
Toen paus Pius XII op 1 november 1950 met Munificentissimus Deus het dogma van Maria Tenhemelopneming afkondigde, werd dit in alle montfortanentijdschriften als zeer heuglijk nieuws ontvangen.
Toch is de montfortaanse mariologie uitdrukkelijk christocentrisch, wat wil zeggen: ze is altijd op Christus gericht. In zijn postuum uitgegeven bestseller De Ware Godsvrucht, schreef Grignion het zelf al: “Als wij een sterke devotie voor de Zeer Heilige Maagd promoten, is dat maar om de devotie voor Jezus Christus perfect te kunnen promoten.”
De toewijding aan Maria opent de weg om zich over te geven aan de mysteries van de Zoon van God, aldus Grignion. Niet De Ware Godsvrucht tot de Heilige Maagd was de oorspronkelijke titel van zijn hoofdwerk, maar wellicht wel: Voorbereiding op het Rijk van Jezus Christus.
Maria is immers de onmisbare schakel die de christen verbindt met het mysterie van de ene God, die zich als Vader, Zoon en Geest heeft geopenbaard in Maria. Een intiemere band dan tussen de Moeder Maria en het Kind Jezus is niet denkbaar.
In het niet altijd even gemakkelijke boekje dat onlangs aan een eeuw montfortaanse aanwezigheid in België werd gewijd, verwoordt Wiel Logister, marioloog en gewezen provinciaal van de Nederlandse montfortanen, het zo: “De vereerder van Maria laat zich leiden door de indringende manier waarop God ons in haar nabij is gekomen. De band met Maria maakt ons ook attent op de aanwezigheid van de Heilige Geest in ons eigen leven.”
“De montfortaanse mariologie is altijd op Christus gericht”
Tweet dit!
Want laat ons wel wezen: het beeld van Maria Tenhemelopneming blijft vreemd, als je niet tegelijk het beeld van Christus en van zijn leven, kruisdood en verrijzenis voor ogen houdt. In de montfortaanse mariologie staat de Incarnatie centraal, de menswording van God. Die is inderdaad ondenkbaar zonder de schoot van de Maagd Maria.
Maar de Incarnatie is niet alleen een eenmalig gebeuren, tweeduizend jaar geleden een joods gelovig meisje toegezegd en door Maria met haar ‘fiat’ ten volle aanvaard en beleefd; het is een trinitair heilsproces dat vandaag nog doorloopt.
“Mariale vroomheid betekent niet dat we de wereld om ons heen vergeten, net zomin als Jezus dat heeft gedaan”, gaat Wiel Logister voort. “In het Magnificat, in Kana, onder het kruis en in de Apocalyps toont Maria hoezeer zij betrokken is op wat er om haar heen gebeurt.”
Net als Montfort trok ook pater Maire zich niet met Maria terug in een stil hoekje of in een uitbundige 15 augustus-liturgie: “Als we”, besluit Logister, “geen oog hebben voor de ellende van velen en niet naast hen gaan staan, is er iets mis met onze devotie voor Maria.”
> Mathijs Lamberigts & Leo Kenis (red.), Montfort en de montfortaanse beweging in België (1920-2020), Halewijn, 152 bladzijden, 17,50 euro.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
