Paus Franciscus legt momenteel zijn 45ste buitenlandse reis af naar Indonesië, Oost-Timor, Singapore en Papoea-Nieuw-Guinea. Het is zijn verste reis ooit, maar toch volgt ook deze reis de gebruikelijke routine. Hoe gaat dat eigenlijk in de praktijk, een pausreis?
Meter voor meter gaat de lift omhoog richting de vliegtuigdeur. Na bagage, entourage en journalisten brengt hij de belangrijkste lading aan boord van het vliegtuig: paus Franciscus. Het hoofd van de katholieke Kerk begint zijn internationale reizen sinds 2022 altijd op deze manier, omdat hij door pijn in zijn knieën en heupen niet langer kan traplopen.
Hoewel zijn internationale reizen wat moeilijker zijn geworden, wil Franciscus ze niet opgeven. Integendeel: de 87-jarige paus legt momenteel het langste bezoek aan het buitenland af van zijn gehele elfjarige pontificaat.
Over amper twee weken staan Luxemburg en België alweer op zijn programma. Hiermee komt Franciscus op bijna hetzelfde aantal reizen als de reislustige Johannes Paulus II in zijn eerste elf jaar als paus.
Het geplande reisprogramma houdt rekening met zijn gevorderde leeftijd en verschillende gezondheidsproblemen. Zo is het veel beknopter in vergelijking met Franciscus’ reizen van een paar jaar geleden. Op wat kleine aanpassingen na blijven de gebruikelijke procedures van een pauselijke reis echter hetzelfde.
Toen Paulus VI zestig jaar geleden als eerste paus aan boord van een vliegtuig ging, was dat een vliegtuig van de Italiaanse luchtvaartmaatschappij Alitalia. Zijn opvolgers veranderden daar niets aan. Franciscus vloog met de Italiaanse nationale luchtvaartmaatschappij tot die in 2021 failliet ging.
Sindsdien chartert het Vaticaan de vliegtuigen van haar opvolger, ITA. De paus gebruikt de blauwe ITA-vliegtuigen meestal alleen voor de heenvlucht en vliegt meestal terug naar Rome met een vliegtuig van het land dat hij bezoekt. Vaticaanstad heeft geen eigen vliegtuigen of luchthaven.
Het pauselijke vluchtnummer is uniek in de burgerluchtvaart. Het blijft altijd hetzelfde, ongeacht de bestemming: AZ4000. Wanneer de paus over een land vliegt, stuurt hij per telegram de groeten aan het staatshoofd van dat land.
De paus reist nooit alleen. Een afbeelding van de Madonna van Bonaria – de naamgeefster van Buenos Aires, Franciscus’ geboortestad – hangt standaard tegenover zijn stoel voorin het vliegtuig.
Verdere geestelijke steun kan worden geboden door de groep van ongeveer twintig priesters, bisschoppen en kardinalen die met hem meereizen. Momenteel reizen ook een arts en twee verpleegkundigen mee.
“In tegenstelling tot de meereizende journalisten blijven vervelende formaliteiten en wachtrijen op het vliegveld de paus bespaard.”
Ongeveer een dozijn mannen van de Zwitserse Garde en de Vaticaanse gendarmerie zorgen voor de veiligheid. Zij zorgen er ook voor dat de leden van de pers die met de paus meereizen op een veilige afstand worden gehouden.
Met ruim zeventig mensen vormen de journalisten het grootste deel van het pauselijke reisgezelschap. Het Vaticaan noemt de internationale journalisten, fotografen en cameramensen “VAMP”, een afkorting van Vatican Accredited Media Personnel, oftewel door het Vaticaan geaccrediteerd mediapersoneel.
Het lidmaatschap van deze exclusieve ‘reisclub’ kost de mediabedrijven een flinke duit, want zij moeten enkele duizenden euro’s uitgeven aan vluchten en accommodatie. Over hoeveel een pauselijk bezoek aan het buitenland precies kost, zwijgt het Vaticaan traditioneel in alle talen.
In ruil worden mediavertegenwoordigers tijdens de vlucht door de paus zelf vermaakt. Op de heenvlucht begroet Franciscus elke journalist persoonlijk – het uitgelezen moment voor selfies, dringende vragen of een handtekening van de paus.
Maar er wordt nog reikhalzender uitgekeken naar de ‘vliegende persconferentie’ op de terugvlucht. Elke taalgroep mag de paus minstens één vraag stellen. Van het Vaticaan mogen die vragen enkel over de voltooide reis gaan, maar menig doorgewinterd journalist weet die regel subtiel te omzeilen.
Actuele (kerk)politieke gebeurtenissen, mogelijke pausreizen of hoe het met de paus gaat zijn populaire onderwerpen. Heel wat beroemde citaten zijn tijdens zo’n terugvlucht ontstaan, zoals wat de paus in 2013 zei over homoseksualiteit: “Wie ben ik om te oordelen?”
Na het persgesprek werken de journalisten meestal aan hun artikelen, terwijl de paus zich terugtrekt voorin het vliegtuig. Bij eerdere pausen werden de stoelen verwijderd en werd er een bed geïnstalleerd voor bijzonder lange reizen.
Franciscus gebruikt daarentegen altijd een gewone businessclassstoel. Een label op de armleuning met de inscriptie Santo Padre – Heilige Vader – verwijst naar de speciale passagier. Het pauselijke wapen siert ook alle hoofdsteunen en de buitenwand van het vliegtuig.
Ondanks die eenvoud geniet paus Franciscus toch een beetje luxe. Als staatshoofd heeft de paus nergens een visum nodig. En in tegenstelling tot de journalisten die met hem meereizen, blijven vervelende formaliteiten en wachtrijen op het vliegveld hem ook bespaard. In plaats daarvan wordt hij direct met de auto naar het wachtende vliegtuig gebracht.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.