Nu de presidentsverkiezingen in november naderen, lopen de gemoederen in het toch al gepolariseerde politieke landschap in de VS alsmaar op. Wat doe je dan als katholieke lekenbeweging? Dan zet je extra in op de dialoog en het zoeken naar eenheid in verscheidenheid.
Omdat de katholieke sociale leer niet zuiver republikeins of zuiver democratisch is, zitten Amerikaanse katholieken vaak in de kerkbanken met mensen die er verschillende politieke meningen op nahouden.
In een verkiezingsjaar waarin de gemoederen hoog oplopen in de Amerikaanse samenleving, probeert de lokale Focolarebeweging daarom samen met andere organisaties gericht op vrede en eenheid te komen tot een vruchtbare dialoog in aanloop naar november.
“De Kerk is onderdeel van de samenleving. En aangezien de samenleving gepolariseerd is, heeft de Kerk dus ook met polarisatie te maken. En omdat de Focolarebeweging deel uitmaakt van de Kerk, hebben ook wij met polarisatie te maken. Zo zwerven veel leden van kerk naar kerk, op zoek naar een parochie die aansluit bij hun politieke standpunten”, vertelt Kate O’Brien.
Als zogeheten focolarina – een lid dat zowel actief is in de maatschappij als zich toewijdt aan het werk van de beweging – zet zij zich al haar hele leven in om de spiritualiteit van eenheid en broederschap van Focolare voor te leven.
De Focolarebeweging werd in 1943 in Italië opgericht en telt momenteel ruim 110.000 leden, onder wie christenen van verschillende stromingen, andersgelovigen en mensen zonder geloofsovertuiging. Bijna zevenduizend leden leven wereldwijd in kleine gemeenschappen en legden geloften af van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid.
Doel van de gemeenschap is volgens hun website “het bevorderen van broederschap en het streven naar een meer verenigde wereld waarin mensen diversiteit respecteren en waarderen”.
Kate O’Brien is tevens directeur van het Focolare Forum voor Dialoog en Cultuur in de VS en zet zich in die rol in om samenwerkingsverbanden aan te gaan met andere Amerikaanse organisaties die de waarden van Focolare delen, waaronder nonprofitorganisaties die zich inzetten voor vrede, dialoog en eenheid.
Voor de Focolarebeweging liggen kwesties met betrekking tot eenheid gevoelig, legt O’Brien uit, vooral sinds het overlijden van oprichtster Chiara Lubich in 2008. Daardoor, zegt ze “is de beweging gedwongen haar charisma te herontdekken in de huidige maatschappij: Wat zagen wij als eenheid maar was eigenlijk uniformiteit? Wat is nu werkelijk eenheid? Toen Jezus bad dat allen één mochten zijn, wat bedoelde Hij toen? Niet hetzelfde zijn, in ieder geval.”
Dus wat betekent het om echt één te zijn? Voor Focolare ligt dat vaak besloten in persoonlijke ontmoetingen, zoals ook Christus die had met mensen. En dus kwamen in februari 25 leidinggevenden van de Focolarebeweging uit heel Amerika samen in de hoofdstad Washington om deel te nemen aan een workshop over het herkennen van en reageren op politieke polarisatie in hun gemeenschappen.
Andere leden namen aan het begin van dit jaar dan weer deel aan retraites georganiseerd door een van de partnerorganisaties om vaardigheden te verbeteren die hen helpen beter de dialoog aan te gaan. “We geven een reeks online retraites die ons helpen dit verkiezingsseizoen samen door te komen”, aldus O’Brien.
Aan de tweede retraite in maart namen honderdveertig focolareleden deel. Ze leerden er hoe ze de dialoog aan kunnen gaan vanuit een houding van nieuwsgierigheid in plaats van te vertrekken vanuit een verlangen om de ander te overtuigen van de eigen mening.
Ray Kim, projectleider van de retraites, wijst op de Griekse oorsprong van het woord dialoog. “Dat komt van ‘dia’, wat ‘door’ betekent, en ‘logos’, een woord dat een speciale betekenis heeft voor christenen: in de eerste zin van het Evangelie volgens Johannes wordt het gebruikt in de betekenis van het ‘Woord’.
We proberen elkaar te zien ‘door de Logos’, met de hoofdletter L, ofwel door de ogen van Christus”, legt Kim uit. “Iemand die het niet met mij eens is, is geen vijand, maar mijn broeder of zuster in Christus.”
“Iemand die het niet met mij eens is, is geen vijand, maar mijn broeder of zuster in Christus”
Tweet dit!
Tijdens de eerste retraites gebruikte medewerkster Rebecca Cataldi de metafoor van de ijsberg om uit te leggen dat iemands standpunten slechts het zichtbare deel van de ijsberg zijn. Ze moedigde deelnemers aan om meer te weten te komen over dat deel van de ijsberg dat onzichtbaar is.
Als voorbeeld gebruikte Cataldi een heet hangijzer in de VS: de wapenwetgeving in het land. Waar een deel van de Amerikanen streeft naar minder wapens, wil een ander deel juist dat er meer wapens ter beschikking worden gesteld aan mensen die ze vertrouwen. Hoewel dit twee heel verschillende standpunten zijn, legde Cataldi uit dat beide uitgaan van een gedeelde waarde: kinderen beschermen tegen wapengeweld op scholen.
Ray Kim gebruikte in de retraites juist het voorbeeld van Jezus: “Misschien wel een van de merkwaardigste mensen die we allemaal kennen. Christus stelde veel meer vragen in de Bijbel dan Hij beantwoordde.”
Kim ervoer zelf hoe “krachtig het kan zijn om iemands geloofstraditie en spirituele waarden aan te boren, en om de vaardigheden van het dialogeren te verankeren in iets dat dieper gaat”. Hij waardeert de toewijding van Focolare “om een gemeenschap te koesteren die verenigd en toch divers is”.
En ook de focolarini die deelnamen aan de retraites zijn erover te spreken. Zo herinnert Rose Schmitz zich een recent gesprek met een buurvrouw over de retraiteserie. “Mijn buurvrouw trok haar neus op toen ze me erover hoorde praten en zei tegen me: ‘Ik praat nooit met andere mensen over politiek, tenzij ik er honderd procent zeker van ben dat ze er net zo over denken als ik.”
Toen Schmitz voorstelde om in gesprek te gaan met anderen uit nieuwsgierigheid naar iemands mening, ging haar buurvrouw er anders tegenaan kijken. “Dat gesprekje was voor mij een beginnetje om een goede dialoog aan te gaan en voor haar om in te zien dat het bredere plaatje misschien toch wel waarde heeft”, aldus Schmitz.
Ondertussen organiseert Focolare ook een reeks evenementen met Braver Angels, een Amerikaanse organisatie die workshops organiseert om de dialoog tussen de verschillende bevolkingsgroepen aan te moedigen, vooral rond de politieke kloof tussen republikeinen en democraten. Deze evenementen zijn toegankelijk voor iedereen, katholiek of niet.
Een eerste evenement vond begin april plaats in Washington en draaide om het tegengaan van polarisatie van binnenuit. Focolarini begonnen met een overweging en daarna legden leden van Braver Angels uit “hoe kritisch te zijn zonder grote delen van de bevolking te demoniseren, af te wijzen, of te stereotyperen”. Tot november staan onder meer nog evenementen op het programma rond de thema’s ‘families en politiek’ en ‘hoe het beter oneens te zijn met elkaar’.
Luke Nathan Phillips van Braver Angels benadrukt dat alles draait om familiebanden. “Hoewel veel mensen sentimenteel doen over wat het betekent om een Amerikaan te zijn, draait dat in feite om gekregen en gekozen familie. De Amerikaanse samenleving is fundamenteel familiegericht”, zegt hij.
Dat is dan ook de kern van het werk van Braver Angels, legt hij uit. “Je zult maar familieleden hebben die aan de andere kant van het politieke spectrum staan. Wij willen een manier bieden om die pijn en die kloof te overwinnen.”
Phillips is zelf katholiek en heeft gemerkt dat links georiënteerde en rechts georiënteerde katholieke organisaties eerder geneigd zijn om samen te werken met groepen van andere religies waarvan de politieke waarden overeenkomen met die van henzelf, dan dat ze de samenwerking met de andere zijde van het katholieke spectrum zoeken. Het was voor het eerst, zegt hij, dat hij samenwerkte met een katholieke beweging met als doel politieke polarisatie juist te bestrijden.
Ondanks de uitdagingen die bestaan in de gepolariseerde samenleving in dit verkiezingsjaar, biedt de Kerk een sterke basis voor eenheid, benadrukt Kate O’Brien: het Evangelie en de Eucharistie.
“Eenheid is iets wat we over de hele breedte van de Kerk voor ogen hebben, en natuurlijk wordt daar in de Evangelies ook over gesproken. En de Eucharistie is het sacrament van de eenheid.” Voortbouwend op die sterke basis blijft de Focolarebeweging werken aan eenheid binnen de eigen gemeenschap, de Kerk en daarbuiten. (Vertaling Susanne Kurstjens)
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
