Veel katholieken hebben het waarschijnlijk weleens tijdens de Mis gehoord: een aankondiging dat er ‘glutenvrije’ of ‘glutenarme’ hosties beschikbaar zijn, hetzij tijdens de Communie of direct erna. Maar hoe worden glutenarme hosties eigenlijk geproduceerd?

De Kerk hanteert strikte richtlijnen: het “allerheiligste eucharistische offer” mag alleen worden opgedragen met ongedesemd brood dat “uitsluitend [van] tarwe” is gemaakt. Dit betekent dat volledig glutenvrije meelsoorten niet zijn toegestaan.

Het kerkelijk recht bepaalt dat de Communie “in geval van nood alleen onder de gedaante van wijn” kan worden uitgereikt, maar veel parochies kiezen ervoor om glutenarme hosties aan te bieden voor gelovigen die dit nodig hebben.

Onderwerp van discussie

Hoewel deze praktijk relatief recent lijkt, is het al meer dan dertig jaar onderwerp van discussie binnen de Kerk. In augustus 1994 gaf kardinaal Joseph Ratzinger – de latere paus Benedictus XVI – als prefect van de Congregatie (nu het Dicasterie) voor de Geloofsleer de richtlijn Normen voor het gebruik van glutenarm brood uit.

Hierin stelde hij dat altaarbrood quibus glutinum ablatum est (waarbij de gluten zijn verwijderd) ongeldig was voor het sacrament, maar dat “glutenarme hosties” als “geldige materie” werden beschouwd.

Het brood in kwestie moet “voldoende gluten bevatten om broodvorming mogelijk te maken” en mag geen “vreemde stoffen” bevatten, behalve tarwe en water. Daarnaast mag het productieproces de “aard van de broodsubstantie” niet veranderen, zo bepaalde Ratzinger. In 1995 stuurde hij deze richtlijnen in een brief naar bisschoppen wereldwijd.

Productieproces

De Benedictinessen van de Altijddurende Aanbidding in het plaatsje Clyde, in de Amerikaanse staat Missouri, behoren tot de vele abdijen en kloostergemeenschappen in de Verenigde Staten die altaarbrood produceren. Ze staan ook bekend om het ontwikkelen en verkopen van glutenarme hosties.

Zuster Ruth Starman, hoofd van de altaarbroodproductie in de abdij, vertelde CNA dat hun abdij glutenarme hosties maakt “door twee verschillende soorten tarwezetmeel te combineren, waarvan het grootste deel van de gluten is verwijderd.” Het zetmeel worden door middel van een speciaal maalproces bewerkt.

“We gebruiken hetzelfde type bakplaat als voor gewone Communiehosties”, zei ze. “Het mengen is echter iets lastiger omdat tarwezetmeel een gelatineachtig, ‘plakkerig’ beslag vormt in plaats van een traditioneel deeg.”

Jaren van experimenteren

De abdij in Clyde was de eerste producent van altaarbrood in de VS die door het Vaticaan werd goedgekeurd om glutenarme hosties te maken. De zusters vertelden dat het meer dan tien jaar experimenteren kostte om het juiste recept te ontwikkelen.

“We waren op een dag klaar met een experiment en hadden nog een beetje beslag over op de lepel”, vertelde zuster Jane Heschmeyer, die in de altaarbroodafdeling werkt, in een interview.

“We gooiden het op het wafelijzer en vergaten het. Daarna gingen we de afwas doen. Toen we [het wafelijzer] openden, lag er een kantachtig eetbaar iets. We aten het meteen op en waren vergeten hoe we daar waren gekomen, maar de Heilige Geest hielp ons om het opnieuw te maken.”

Starman vertelde dat de zusters de hosties sinds 2004 produceren. “Elke maand krijgen we nog steeds nieuwe klanten”, zei ze.

Veilig genoeg

Na het ontwikkelen van hun recept, lieten de zusters hun glutenarme hosties in een laboratorium testen op hun gluteninhoud. Ook vroegen ze verschillende vrijwilligers met coeliakie om de hosties te eten en eventuele bijwerkingen te rapporteren.

Uit laboratoriumtests bleek dat de hosties slechts 0,001 procent gluten bevatten. Dat is een laag genoeg percentage om veilig te zijn voor de meeste mensen met een glutenintolerantie, terwijl ze nog steeds voldoen aan de normen voor de Communie.