<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Achtergrond

Kerstmis in de zomer: waarom de Kerk de verjaardag van Johannes de Doper viert

Hannah Brockhaus - CNA 25 juni 2024
image
Johannes doopt Jezus, detail van een glas-in-loodraam in een Amerikaanse kerk. Foto: CNS - Bob Roller

Samen met Jezus en Maria is Johannes de Doper een van de slechts drie mensen wiens verjaardag een plek in de liturgie heeft gekregen. Zijn hoogfeest heeft zelfs “kosmische connecties”.

De geboorte van Johannes de Doper op 24 juni is een hoogfeest, wat betekent dat het de hoogste vorm van een katholieke feestdag is. Omdat die precies zes maanden voor het hoogfeest van de Geboorte van de Heer valt, wordt de dag ook wel ‘zomerkerstmis’ genoemd.

“De Kerk houdt de geboorte van Johannes in ere”, preekte de heilige Augustinus al in het jaar 293. “Je zult geen andere grote man in de geschiedenis vinden wiens geboorte we officieel vieren. We vieren die van Johannes zoals we die van Christus vieren.”

Oud en nieuw

Augustinus legt uit dat “Johannes de personificatie is van een soort grens tussen de twee Testamenten, het Oude en het Nieuwe. Dat hij op de een of andere manier een grens is, geeft de Heer zelf aan als Hij zegt dat ‘de wet en de profeten er tot Johannes waren’.”

image
Werkzaamheden aan de franciscaanse kapel aan de Jordaan in Palestina, die staat op de plek waarvan men vermoedt dat Johannes daar Jezus doopte. Foto: CNS - Debbie Hill

“Johannes vertegenwoordigt dus het oude en kondigt het nieuwe aan. Omdat hij het oude vertegenwoordigt, wordt hij geboren uit een ouder echtpaar; omdat hij ook voor het nieuwe staat, wordt hij als profeet geopenbaard in de schoot van zijn moeder.”

 ‘Aanwijzer’

Volgens priester en theoloog Mauro Gagliardi is het belangrijk om de rol van Johannes de Doper als “aanwijzer” te benadrukken. Johannes is “een profeet die terugverwijst naar Christus”, legt hij uit.

De liturgie doet hetzelfde, aldus Gagliardi. Daarom herinnert het hoogfeest van 24 juni “ons eraan dat de christelijke liturgie een krachtige aanduiding van Christus aan de volkeren is, zoals Johannes de Doper dat is”.

Kosmische connecties

Het hoogfeest van Johannes de Doper heeft zelfs kosmische connecties, zegt de theoloog. Het feit dat 24 juni dicht bij de zomerzonnewende op 21 juni valt, sluit aan op Johannes 3:30, waar Johannes de Doper zegt: “Hij moet groter worden, maar ik kleiner.”

Na de geboortedag van Johannes worden de dagen korter, terwijl na de geboortedag van Jezus op 25 december de dagen juist weer langer worden. “Deze verweving tussen een figuur uit de heilsgeschiedenis en de kosmische ritmes – die beide worden geleid door dezelfde God – heeft een vruchtbare ontwikkeling gevonden in de devotie en liturgie van de Kerk”, vindt Gagliardi.

image
Een Mis in de basiliek van Sint-Jan van Lateranen, die mede aan Johannes de Doper is gewijd. Foto: CNS - Lola Gomez

De liturgische herdenking van Johannes de Doper gaat terug tot de vierde eeuw. Het belang van de heilige wordt ook onderstreept door het feit dat de Sint-Jan van Lateranen mede aan hem is toegewijd. Deze basiliek is de kathedraal van het bisdom Rome, waar de paus bisschop is.

Programma

In een angelusboodschap op 25 juni 2006 zei paus Benedictus XVI dat het feest van Johannes de Doper “ons eraan herinnert dat ons leven volledig en altijd ‘gerelateerd’ is aan Christus en vervuld wordt door Hem te aanvaarden, het Woord, het Licht en de Bruidegom, wiens stemmen, lampen en vrienden wij zijn”.

“‘Hij moet groter worden, maar ik kleiner’: deze woorden van Johannes de Doper zijn een programma voor elke christen”, aldus Benedictus.

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.