Het nieuws over massagraven bij Canadese kostscholen ging de wereld over zonder dat er één stoffelijk overschot ontaard was. Media en politici trokken conclusies op basis van niet-definitieve onderzoeksresultaten.

Op 27 mei 2021 kwam het nieuws naar buiten dat er ongemarkeerde graven met de stoffelijke resten van inheemse kinderen waren ontdekt op het terrein van een voormalige kostschool in Canada. De Kamloops Indian residential school was een van de door de Canadese overheid gesponsorde scholen die door de katholieke Kerk werden geleid om inheemse kinderen onder dwang te assimileren.

Meer dan een jaar later zijn er echter nog geen lichamen ontdekt. Het is nog niet honderd procent zeker of de graven die daar zouden zijn ontdekt ook werkelijk bestaan. Bodempenetrerende radar heeft beelden opgevangen, maar het is nog niet duidelijk of die beelden graven voorstellen.

‘Voorlopige’ bevinding

Achteraf gezien werd de aankondiging van de resultaten van de radartesten onder voorbehoud gedaan. Het werd gezien als een “voorlopige” bevinding, maar toch pikten de media en politici het nieuws over de massagraven op als een zekerheid.

Het verhaal van Associated Press die week deed de resultaten van de radar definitief lijken: “De overblijfselen van 215 kinderen, sommigen nog maar drie jaar oud, zijn gevonden op het terrein van wat eens Canada’s grootste inheemse kostschool was.” De New York Post en de New York Times publiceerden soortgelijke stukken.

De Canadese premier Justin Trudeau nam soortgelijke bewoordingen over in een verklaring die hij uitbracht de dag nadat de onderzoeksresultaten bekend waren gemaakt: “Het nieuws dat er resten zijn gevonden in Kamloops breekt mijn hart – het is een pijnlijke herinnering aan dat donkere en beschamende hoofdstuk uit de geschiedenis van ons land.”

Graven of wortels?

Jacques Rouillard, emeritus-hoogleraar aan de geschiedenisfaculteit van de Universiteit van Montreal, heeft vragen bij de geldigheid van het bewijsmateriaal. De grondradar kan iets hebben gedetecteerd wat niet noodzakelijkerwijs begraafplaatsen hoeven te zijn, suggereert hij in een artikel voor de Dorchester Review.

Rouillard beweert dat in het geval van Kamloops de grondradar weinig kan vertellen over wat er werkelijk onder de grond zit. “Door er nooit op te wijzen dat het een kwestie van speculatie is en dat er nog geen overblijfselen zijn gevonden, geven regeringen en de media eenvoudigweg geloof aan wat eigenlijk een hypothese is”, schrijft hij. “De bodemafwijkingen zouden ook door plantenwortels verklaard kunnen worden, zoals Sarah Beaulieu, de antropologe die de eerste radarproeven uitvoerde, ook aangaf.”

Hij merkt op dat Beaulieu tijdens een persconferentie op 15 juli 2021 probeerde de media-tsunami in te dammen. “We moeten pas op de plaats maken en zeggen dat het waarschijnlijk* graven betreft”, had Beaulieu gezegd, eraan toevoegend dat de onderzoekslocatie “meerdere kenmerken heeft die op graven wijzen”, maar dat “we wel moeten zeggen dat ze waarschijnlijk zijn, totdat men opgravingen doet.”

Verdeeld over opgravingen

Verdere studies of opgravingen zouden licht kunnen werpen op de situatie. De CBC, de Canadese publieke omroep, meldt dat lokale gemeenschappen verdeeld zijn over het al dan niet opgraven van ongemarkeerde graven bij kostscholen. Terwijl sommige overlevenden van de scholen opgraving zien als een manier om de slachtoffers op de juiste manier te herdenken, willen anderen dat ze ongemoeid worden gelaten.

Garry Gottfriedson, die op de school in Kamloops heeft gezeten, vertelt aan CBC: “Iedereen van ons die op die school zat, wist al dat daar lichamen waren.”

“Voor veel Canadezen en voor mensen over de hele wereld zijn de recente vondsten van onze kinderen – naamloos en zonder ceremonie begraven – schokkend en ongelooflijk”, zei RoseAnne Archibald, voorzitter van de Vergadering van de First Nations, een inheemse belangenorganisatie, vorig jaar in een verklaring. Ze voegde eraan toe: “Maar niet voor ons, wij hebben het altijd geweten.”