De herdenkingen van het bloedbad in Srebrenica 25 jaar geleden, het ergste van Europa sinds de Tweede Wereldoorlog, worden nog steeds ontsierd door ontkenningen van Servische zijde. Dat staat de verzoening na de Balkanoorlog ernstig in de weg, zo zeggen katholieken en moslims in Bosnië-Herzegovina.

Priester Drazen Kustura, woordvoerder van het aartsbisdom Sarajevo, stelt dat het “essentieel is dat het grote publiek de waarheid kent over de gebeurtenissen in Srebrenica, maar ook over de vele andere plaatsen waar vreselijke misdaden hebben plaatsgevonden”.

“De weg naar een betere toekomst begint met het verleden onder ogen te zien. Er zijn internationaal bevestigde uitspraken dat de gruwelijke misdaad van Srebrenica een genocide was. Het lijkt mij dat de grotere misdaad ligt in het ontkennen van wat er is gebeurd”, aldus Kustura.

Veilige enclave

Meer dan 8.100 mannen en jongens – voornamelijk moslims – werden in juli 1995 tijdens een tiendaagse moordpartij doodgeschoten en in kuilen gegooid, nadat Bosnisch-Servische strijdkrachten Srebrenica, een door de Verenigde Naties veilig verklaarde enclave, hadden ingenomen van Nederlandse vredeshandhavers.

Hun commandant, generaal Ratko Mladic, werd in 2017 door het Internationaal Strafhof tot levenslang veroordeeld voor misdaden tegen de menselijkheid.

Rouwdag

Bosniërs en Kroaten in Bosnië-Herzegovina houden elk jaar in juli een rouwdag voor de onschuldige slachtoffers van de Balkanoorlog van 1992-1995. De Serviërs echter doen niet mee met die herdenking, merkt Kustura op.

“In de Balkan is in de twintigste eeuw veel bloed vergoten, en daarom is het belangrijk om een ​​gevoel van respect op te bouwen voor de slachtoffers en voor religieuze leiders om samen plekken van lijden te bezoeken.”

“Als ze samen voor de slachtoffers bidden, geven ze een boodschap af dat het mogelijk is om vrede op te bouwen, samen te leven en kracht te vinden om te vergeven.”

Paus leeft mee

In een boodschap voor de herdenking in Srebrenica zei aartsbisschop Luigi Pezzuto, ambassadeur van het Vaticaan in Bosnië-Herzegovina, dat de paus “in geest aanwezig” is bij “degenen die littekens dragen van de vreselijke tragedie”, en tegelijkertijd betreurt dat “de haat die heeft bijgedragen aan zo’n bloedvergieten nog te vaak aanwezig in verschillende delen van de wereld”.

De Bosnische kardinaal Vinko Puljic verklaart te willen helpen “een openbare cultuur van respect voor alle slachtoffers op te bouwen, ongeacht hun nationale of religieuze identiteit, en zo vertegenwoordigers van alle religieuze gemeenschappen aan te moedigen elkaars slachtoffers te respecteren”.

Zoektocht naar waarheid en gerechtigheid

De voormalige moslimleider van Bosnië-Herzegovina, Mustafa Ceric, vertelde de Vaticaanse radio op 10 juli dat het “permanente proces” van het zoeken naar waarheid en het eisen van gerechtigheid moeilijk bleef. Hij voegde eraan toe dat het officiële Servische standpunt over het bloedbad nog steeds “gevangen zit in kettingen van ontkenning”.

Marie-Janine Calic, een Duitse historica en VN-adviseur, zei tegen het Duitse katholieke persbureau KNA dat het bloedbad in Srebrenica voor veel Bosnische moslims een bron van identiteit en “oorsprongsmythe” is geworden, terwijl scholen in de Servische republiek nog steeds naar worden vernoemd Mladic en andere oorlogsmisdadigers.

‘Aan de kant van de gewone man’

Volgens priester Drazen Kustura werd een massale herdenking van 25 jaar Srebrenica verhinderd door de coronapandemie, maar hij voegde eraan toe dat de katholieke Kerk van Bosnië-Herzegovina altijd “aan de kant van de gewone man” zal staan ​​bij het herdenken van gruweldaden.

Katholieken – meestal etnische Kroaten – vormen 15% van de 4,3 miljoen inwoners van Bosnië-Herzegovina, en moslims en orthodoxe Serviërs respectievelijk 48% en 37% van het de bevolking uitmaken.