De christenen in Noord-Syrië worden andermaal de dupe. Dit keer niet alleen van regionale machtsspelletjes, maar ook van westerse onverschilligheid.
“Alles wordt gekoerdiseerd”, zei de Syrisch-katholieke emeritus-aartsbisschop van Hasakeh-Nisibis onlangs tegen Kerk in Nood. Mgr. Jacques Behnan Hindo waarschuwde de Koerdische leiders vele keren het zelfbestuur in Noordoost-Syrië niet consequent Rojava te noemen. Rojavayê Kurdistanê is Koerdisch voor West-Koerdistan; de autonome regio in Noord-Irak geldt dan als Oost-Koerdistan.
“Waarom voortdurend zwaaien met portretten van Abdullah Öcalan of vlaggen van de PKK?”, vroeg Fehmi Tony Vergili mij in Brussel. Vergili is de medevoorzitter van de European Syriac Union, een koepel van de Syrisch-christelijke diaspora in Europa. “Alles werd inderdaad gekoerdiseerd.”
Westerse media hebben het sinds de Turkse inval in Syrië voortdurend over de Koerden: het noordoosten van Syrië lijkt bevolkt door Koerden, bestuurd door Koerden en verdedigd door Koerden. Maar niets is minder waar.
Natuurlijk woont er een groot aantal Koerden in de ‘Autonome Administratie in Noord- en Oost-Syrië’, net zoals de Koerden ook in de ‘Koerdische Regio in Irak’ de grootste minderheid vormen. Maar het gaat niet om meerderheden. Die zijn er niet in de uitlopers van de Zuid-Turkse bergen en het noorden van Tweestromenland, tussen Eufraat en Tigris.
Er is een lappendeken van minderheden: Koerden, Arabische stammen, Turkmenen, Mandeëers, Jezidi’s en christenen van diverse pluimage.
Er zijn Assyrische christenen, nestoriaanse christenen, Armeense-apostolische en Armeens-katholieke gelovigen, Syrisch-orthodoxen en Syrisch-katholieken, Chaldeeuwse christenen, maronieten en melkieten.
In Europa worden zij momenteel over het hoofd gezien, al maken zij deel uit van de ‘Autonome Administratie in Noord- en Oost-Syrië’ en leveren zij al jaren drieduizend man sterke milities. Wat alles extra pijnlijk maakt, is dat de streek op zich al een vluchtheuvel was.
De steden Hasakeh en Kamishli bijvoorbeeld, dateren van amper een eeuw geleden. Zij dienden om overlevenden op te vangen van de genocides op Armeense en Assyrische christenen door de Jonge Turken tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Zowat vijftien procent van het ruim 150.000 inwoners tellende Kamishli is christen: Armeens-katholieken en -orthodoxen, Chaldeeuws-katholieken, Syrisch-katholieken en -orthodoxen… Deze diversiteit is niet altijd een kracht, want kerkleiders in het Midden-Oosten hebben vaak de reflex alleen voor de eigen groep op te komen. Zelfs het louter ‘meetellen’ van andere gelovigen is al geen evidentie.
Het enige waarin zij elkaar echter wel vinden, is de voortdurende vervolging en het permanente op de vlucht slaan.
Drie à vier jaar geleden werden ze vooral opgejaagd door Daesh: terreurgroep Islamitische Staat. Maar nu beleven zij een vreselijk déjà vu. Andermaal worden ze verjaagd door pro-Turkse milities en zelfs reguliere Turkse troepen.
De Turkse pers zette inmiddels trouwens een propagandaoffensief op: de Koerden zouden hun artillerie bewust in de buurt van christelijke heiligdommen plaatsen om zo de perceptie te voeden dat de Turken weer christenen op de korrel nemen. Hoe dan ook, andermaal moeten de christenen op de vlucht.
Waarheen dit keer? De Chaldeeuws-katholieke aartsbisschop van het Noord-Iraakse Erbil, mgr. Bashar Warda, heeft alvast aangekondigd dat hij opnieuw klaarstaat voor een massale opvangoperatie, zoals hij in er in de zomer van 2015 ook al één opzette.
Wellicht zullen straks weer duizenden christelijke gezinnen de barre winter doormaken in containerkampen, dicht opeengepakt schuilend voor de kou. En gehuld in de grootste westerse onverschilligheid.
Wat een verschil met honderd jaar geleden: na de Eerste Wereldoorlog werkten de westerse mogendheden aan het verdrag van Sèvres van 10 augustus 1920. Dat voorzag ook veilige en internationaal beschermde gebieden voor christelijke en andere minderheden.
Dat verdrag werd door Kemal Atatürk echter de grond in geboord, en drie jaar later door het voor de Turken voordeliger verdrag van Lausanne vervangen.
Nu nemen alleen sommige evangelicals in de Verenigde Staten het president Donald Trump expliciet kwalijk dat hij de christenen van het Midden-Oosten in de steek liet.
De invloedrijke televisiepredikant Pat Robertson heeft al gezegd dat Trump “zijn hemelse mandaat dreigt te verliezen” door de terugtrekking van de troepen die de christenen in Syrië beschermden. En de nochtans vrij Trump-getrouwe republikeinse senator Graham Lindsey noemde het “de slechtste beslissing van dit presidentschap”.
De overige westerse kanselarijen en parlementen beperken zich tot halfslachtige woorden over economische sancties en het bevriezen van wapenleveranties aan het Turkse leger.
Voor kenners van het christendom uit de streek is dit alles bijzonder pijnlijk. Neem Joseph Yacoub, die bijzonder hoogleraar was aan de universiteit van Lyon. Hij werd geboren in Hasakeh, maar zijn familie is afkomstig uit het uiterste oosten van het huidige Turkije, en werd daar verjaagd tijdens de Assyrische genocide.
“De regio zit voortdurend bekneld tussen Arabisch nationalisme en islamitisch jihadisme”, zegt hij. “De oorspronkelijke Assyrische bevolking, die tot vroegste volgelingen van Jezus behoort, wordt systematisch vervolgd, opgejaagd en vergeten.”
Er circuleren inmiddels filmpjes op internet waarin je pro-Turkse milities ‘Allahoe akbar’ hoort roepen terwijl ze christenen de keel oversnijden; Turkse militairen – NAVO-bondgenoten van zowel België als Nederland – staan toe te kijken.
Zullen deze landen zich werkelijk slechts beperken tot een voorlopige wapenboycot? Al dan niet gedreven door blijdschap dat Turkije twee miljoen Syrische vluchtelingen – die Europa liever negeert – opvangt in de bufferstrook die het nu annexeert?
Een strook waarvan de demografische samenstelling zo grondig overhoop gehaald wordt, dat ze onleefbaar wordt voor de kinderen van Christus’ vroegste leerlingen.
Dat er inmiddels ook troepen van Bashar al-Assad in de buitenwijken van Kamishli circuleren en er zelfs al Russen zijn opgemerkt, maakt de cocktail nog explosiever. De stad is grotendeels leeggelopen, want wie niet weg is, is gezien.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
