<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Analyse

Amerikaans Hooggerechtshof verdeeld over geestelijke bijstand bij executies

Anton de Wit 11 november 2021
image
Archiefbeeld: een priester bidt met een terdoodveroordeelde in een gevangenis in de Amerikaanse staat Indiana. Foto: CNS photo - Tim Hunt, Northwest Indiana Catholic

Het was een ogenschijnlijk simpel verzoek: een terdoodveroordeelde in Texas wilde graag dat een geestelijke hem de handen oplegde en voor hem bad tijdens zijn executie door een dodelijke injectie. Het leidde echter tot een verhit debat in het Amerikaanse Hooggerechtshof over de grenzen van de godsdienstvrijheid.

De laatste wensen van een terdoodveroordeelde leggen de Amerikanen niet graag naast zich neer. Maar hoe ver moet je gaan in het inwilligen van de (religieuze) wensen voor de uitvoering van het doodvonnis?

Sluizen open voor uitstelverzoeken

Meer dan eens herhaalde opperrechter John Roberts tijdens de zitting van het Hooggerechtshof op 9 november zijn hypothetische vraag: wat nou als een veroordeelde daags voor zijn executie aangeeft zich te willen bekeren tot een ander geloof, en dat dat proces drie maanden zal duren?

“De bezwaren tegen de aanwezigheid van een geestelijke bij een executie zijn extra opmerkelijk als je bedenkt dat dit tot in 2019 gewoon staand beleid was in Texas”

En, zo voegde rechter Samuel Alito eraan toe, zal het bovendien niet leiden tot “een oneindige stroom van variaties”? Als de rechter dit ene verzoek toe zou staan, zouden de sluizen opengaan voor last-minute verzoeken voor uitstel van executie op religieuze gronden. Het zou een eenvoudige manier zijn om de rechtsgang te traineren.

Handoplegging tijdens executie

De kwestie voorhanden betrof een verzoek van een 37-jarige Texaan, die ter dood werd veroordeeld voor de moord op een winkelbediende in 2004.

In de cel was deze man een fervent baptist geworden, en hij wilde daarom dat zijn predikant hem de handen op kon leggen en hardop met hem kon bidden tijdens zijn executie. Toen de autoriteiten in Texas dit verwierpen, spande de veroordeelde een rechtszaak aan en zei dat de staat zijn religieuze overtuigingen schond.

Op het laatste moment respijt

De lagere rechtbanken kozen de kant van de staat en zeiden dat het gevangenissysteem een ​​dwingend belang heeft om executies veilig en ordelijk te houden.

https://www.us12.list-manage.com/subscribe/post?u=d22144bf286104d517b638301&id=b3f10e4ed1

Enkele uren voor zijn geplande executie begin september, kreeg de veroordeelde alsnog respijt. Het Hooggerechtshof stemde ermee in om de zaak te behandelen, waarmee de executie voorlopig uitgesteld werd.

Politieke en religieuze breuklijnen

Tijdens de zitting dinsdag bleken de negen rechters van het Hooggerechtshof in Washington, de hoogste federale rechtbank van de VS, het maar moeilijk eens te worden met elkaar. En de breuklijnen liepen niet helemaal langs de politieke of religieuze opvattingen van de rechters, zoals nogal eens het geval is binnen dit sterk gepolitiseerde gerechtsorgaan.

image
Brett Kavanaugh en Amy Coney Barrett CNS photo/Larry Downing and University of Notre Dame handout via Reuters

Opvallend was dat de rechters Brett Kavanaugh en Amy Coney Barrett – beiden door Trump benoemd, beiden conservatief én katholiek – lijnrecht tegenover elkaar leken te staan. Kavanaugh hield een bijna twee uur durend betoog waarin hij beargumenteerde dat het inwilligen van de wens tot een onnodig risico in de executiekamer zou leiden.

Inconsequent?

Barret bracht daar tegenin dat gevangenissen nu eenmaal nooit risicoloze plekken zijn. Zij leek, anders de meeste andere conservatieve rechters, sympathiek te staan tegenover het verzoek van de terdoodveroordeelde.

“Conservatieve rechters vermoeden achter iedere boom een schending van de godsdienstvrijheid, behalve wanneer de klager een terdoodveroordeelde is”

Is Barret daarmee inconsequent? Nee, eerder lijken de andere conservatieve rechters dat. Het online opinietijdschrift Slate merkte vilein – maar niet geheel ten onrechte – op dat de conservatieve leden van het Hooggerechtshof achter iedere boom een schending van de godsdienstvrijheid vermoeden, behalve wanneer de klager een gevangene in death row is.

Staand beleid

Alle uitvoerige argumenten van de rechters over precedentwerking en de risico’s van een geestelijke die de veroordeelde de handen oplegt wanneer de dodelijke injectie wordt toegediend, zijn extra opmerkelijk als je bedenkt dat dit tot in 2019 gewoon staand beleid was in Texas. Er mochten altijd geestelijken aanwezig bij executies, en het was daarbij helemaal niet ongebruikelijk dat zij hardop baden en de veroordeelde de handen oplegden, en dat heeft ook nooit tot problemen of geleid.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Het gebruik veranderde toen in 2019 een boeddhistische veroordeelde vroeg om geestelijke bijstand. Justitie had allerlei aalmoezeniers in dienst, maar geen boeddhistische – en het was wel de regel dat de aalmoezenier officieel in dienst moest zijn. In plaats van dan maar (al dan niet tijdelijk) een boeddhistische aalmoezenier in te huren, koos de staat Texas er toen maar voor om alle aalmoezeniers voortaan uit de executiekamer te weren.

Protest van kerkleiders

Het is vele Amerikaanse kerkleiders een doorn in het oog. Ook de Amerikaanse bisschoppenconferentie heeft in reactie op deze zaak al formeel verklaard dat geestelijke bijstand “van bijzonder groot belang is op het moment van overlijden”, en dat het recht van terdoodveroordeelden daarop in de grondwet verankerd is.

image
Katholieken protesteren tegen de doodstraf voor het Hooggerechtshof in Washington. Foto: CNS photo - Jonathan Ernst, Reuters

Ook katholieke aalmoezeniers moeten hun werk kunnen doen, zeggen de bisschoppen, met de kanttekening dat dit geen goedkeuring inhoudt van de doodsstraf als dusdanig. Want daar is en blijft de Kerk – geheel in lijn met haar opvattingen over de beschermwaardigheid van het leven van de conceptie tot de natuurlijke dood – tegen.

Beslissende stem

De stemming zal nog spannend worden voor de veroordeelde Texaan. Op basis van de zitting dinsdag leken vier rechters (inclusief Brett Kavanaugh) tegen het toelaten van geestelijken, en vier rechters (inclusief Amy Coney Barret) voor. De beslissende stem zal dan uitgebracht worden door de ene (conservatieve) rechter die tijdens de gehele zitting geen woord heeft gezegd, en ook geen enkele blijk gaf van zijn sympathieën.

Mochten het Hooggerechtshof besluiten hier het staatsbelang te laten prevaleren boven de godsdienstvrijheid, dan zal dat vooral een bewijs zijn dat de politieke sympathieën van de rechters als puntje bij paaltje komt sterker zijn dan hun religieuze.

(Bronnen: CNS, CNA, Slate, SCOTUSblog)

https://www.kn.nl/donaties/

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.