Langzaam maar zeker komt het benoemingenbeleid van paus Leo XIV op gang. Wat zeggen zijn keuzes? Opvallend is alvast dat van beide zijden van het kerkpolitieke spectrum lof klinkt.
Wat zegt een benoeming? Op zich lang niet alles: een paus kan weliswaar in principe naar eigen inzicht mensen op sleutelposities benoemen en ontslaan, maar ook hij moet roeien met de riemen die hij heeft, rekening houden met gevoeligheden, met geschreven en ongeschreven tradities. Niet iedere benoeming is ‘ideologisch’, niet iedereen die een paus benoemt is automatisch zijn ‘geestverwant’.
Maar toch: juist in de wittebroodsweken van een pontificaat wordt met bovengemiddelde belangstelling naar het benoemingenbeleid van de nieuwe paus gekeken. Want het is wel degelijk een belangrijke indicatie van wat voor vlees we in de kuip hebben.
Is er dan nu al iets te zeggen over de benoemingen van paus Leo XIV? Vooralsnog zagen we vooral een rijtje bisschopsbenoemingen – maar die zeggen niet zo veel, omdat de paus slechts een handtekening zet onder voorwerk dat ter plaatse en door het Dicasterie voor de Bisschoppen is uitgevoerd. Saillant is hooguit dat hij dat Vaticaanse departement zelf tot zijn pausverkiezing leidde, dus hij is vooralsnog in feite zijn zelf voorbereide dossiers aan het afhameren.
Dan zijn er nog enkele meer ‘ceremoniële’ benoemingen die Leo al deed: zo benoemde hij de Vaticaanse afgevaardigden voor twee lokale jubileumvieringen die de komende maanden in Frankrijk worden gevierd, en hij benoemde zijn eigen opvolger als kardinaal-bisschop van het suburbicair bisdom Alban – dat klinkt duur, maar het is in feite eerder een eretitel voor kardinalen, het daadwerkelijke bisdomsbestuur berust bij een andere bisschop.
Bij die benoemingen valt alvast een enorm contrast op. De nieuwe kardinaal-bisschop van Alban is Luis Antonio Tagle. Pauselijk afgevaardigde naar het Bretonse bedevaartsoord Sainte-Anne-d’Auray, waar 400e verjaardag van verschijningen van Maria’s moeder Anna wordt herdacht, is kardinaal Robert Sarah.
Beide kardinalen werden bij het voorbije conclaaf vaak genoemd als gedroomde paus, maar ze stonden toch aan heel andere zijden van het kerkpolitieke spectrum op het verlanglijstje. Daarmee lijken deze benoemingen ook een gebaar richting beide flanken van dat spectrum – een subtiele vorm van erkenning voor hun betekenis en achterban wellicht?
Maar écht interessant zijn toch de benoemingen op Romeinse posten die ertoe doen. Daarvan zijn er vorige week twee geweest, en daarbij valt een vergelijkbaar kerkpolitiek contrast op.
De eerste betreft het Johannes Paulus II Instituut voor Huwelijk en Gezin. Allereerst werd bekendgemaakt dat paus Leo de door Franciscus gekozen grootkanselier aartsbisschop Vincenzo Paglia aan de kant schuift en vervangt door kardinaal Baldassare Reina.
In de meer behoudende hoek werd dat besluit enthousiast ontvangen. Paglia leidde een door Franciscus gewilde, maar door veel conservatieven gehekelde verbreding van dit instituut naar een meer sociologische blik op huwelijk en gezin, in plaats van een louter moraaltheologische. Ook deed Paglia meermaals – op z’n minst onhandige – uitlatingen die door critici werden opgevat alsof hij water bij de wijn deed wat betreft de ethische standpunten van de Kerk over abortus en euthanasie.
Dat kardinaal Reina dit instituut gaat leiden, wordt door velen daarom uitgelegd als een stap naar herstel van de oorspronkelijke uitgangspunten van deze denktank. Reina geldt als doctrinair behoudender en ook – zoals Prevost zelf – als een man die vooral opviel in de Curie door niet te veel op te vallen, maar gewoon degelijk bestuurlijk werk te leveren.
Daags hierna werd de volgende opvallende benoeming bekend gemaakt: zuster Tiziana Merletti wordt secretaris van het Dicasterie voor de Instituten van Gewijd Leven, het departement dat zich bezighoudt met de religieuze ordes en congregaties.
Hier benoemde paus Franciscus begin dit jaar een vrouw als prefect, zuster Simona Brambilla, een unicum. In zijn eerste echte curiebenoeming geeft paus Leo nu een krachtig signaal af door ook van de ‘tweede man’ van dit dicasterie een ‘tweede vrouw’ te maken.
In slechts twee dagen tijd deed Leo zo een benoeming die door de meer behoudende commentatoren werd toegejuicht én een benoeming die door meer vooruitstrevende commentatoren werd toegejuicht. Eén benoeming, zou je ook kunnen zeggen, waarmee hij de continuïteit met zijn voorganger bewijst, één benoeming die juist als een breuk kan worden uitgelegd. Maar allebei op het eerste gezicht gewoon degelijke bestuurders, geen scherpslijpers.
Nogmaals: wat zegt een benoeming? Nog lang niet alles, maar ook in dit opzicht lijkt paus Leo toch goed op weg te zijn om tegenstellingen in de Kerk te overbruggen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
