Italië is in augustus met vakantie. Heel Italië? Nee. Paus Franciscus werkt gewoon door, en zorgt juist in deze maand ieder jaar voor flinke verrassingen.
In Amerika verwijst de term ‘oktoberverrassing’ naar de mogelijkheid dat een zittende president die achterblijft in de peilingen, de uitvoerende macht gebruikt om te proberen de presidentsverkiezingen (altijd begin november, red.) nog in zijn voordeel te beslissen. Een oorlog is daarvoor een beproefd recept, maar het kan ook een grote wending zijn in economisch, sociaal of buitenlands beleid.
Een paus hoeft natuurlijk niet te strijden om herverkiezing, maar toch zorgde Franciscus tot nu toe elk jaar voor een ‘augustusverrassing’: hij zegt of doet in die maand iets dat de status quo opschudt. De verrassing schuilt vooral in het feit dat hij überhaupt iets doet in een maand waarin Italianen vinden recht te hebben op een ongestoorde vakantie.
De ‘augustusverrassingen’ op een rij:
2013: De nieuwe paus versterkt het beeld van hem als man van het volk door een tiener die hem een brief had geschreven op te bellen, selfies te maken met een extatische menigte en rond te hangen met voetbalgrootheid Lionel Messi. Ook benoemt hij Pietro Parolin tot staatssecretaris.
2014: De paus reist naar Zuid-Korea. Op de terugvlucht lijkt hij het militair ingrijpen tegen IS te steunen.
2015: Tijdens een algemene audiëntie zegt Franciscus nadrukkelijk dat gescheiden en hertrouwde katholieken niet worden geëxcommuniceerd en dat er meer begrip voor hen moet worden getoond.
2016: Op de terugweg uit Polen zegt Franciscus dat het verkeerd is om de islam te identificeren met geweld. Ook richt hij een commissie op om de mogelijkheid van vrouwelijke diakens te bestuderen.
2017: Twee van Franciscus’ beste vrienden (Antonio Spadaro en Marcelo Figueroa, red.) beschuldigen Amerikaanse conservatieve katholieken in een opruiend artikel van een “oecumene van haat” met gelijkgestemde evangelicals, vooral met betrekking tot hun “xenofobe en islamofobe visie die muren en zuiverende deportaties wil”. Het leidt tot veel kritiek op de paus.
2018: De paus reist naar Ierland, waar de impact van de misbruikschandalen groot is. Ook herziet hij de Catechismus om de doodstraf in alle gevallen onaanvaardbaar te maken.
2019: In een interview stelt de paus het rechtse populisme in Europa aan de kaak. Hij vaardigt nieuwe statuten uit voor de Vaticaanse bank IOR en keurt de eerste wijdingen van bisschoppen in China onder de ‘deal’ met Beijing goed.
2020: Franciscus is druk bezig de wereld door de coronacrisis te loodsen. Toch vindt hij tijd om diplomatiek en politiek gevoelige verklaringen af te leggen over onder meer Libanon en Wit-Rusland, en om een machtige Poolse aartsbisschop te ontslaan die ervan wordt beschuldigd misbruik in de doofpot te hebben gestopt.
Met zo’n lijst is ongeveer alles wat je kunt zeggen over deze maand: ‘Blijf kijken.’
Het laat ook zien dat Franciscus in augustus op geen enkele manier gas terugneemt. Zijn familie komt nota bene uit Noord-Italië. Heeft hij echt nooit begrepen dat Italianen zo ongeveer heel augustus vrij hebben?
Terwijl het in veel andere landen de gewoonte is om vakanties over het jaar te verdelen, nemen Italianen feitelijk al hun vakantie in een maand op. Rome in augustus doet behoorlijk doods aan. De toeristische plekken blijven open, de meeste andere delen van de stad zijn verlaten.
Het Vaticaan vormt hierop geen uitzondering. Iedereen die ooit geprobeerd heeft iets voor elkaar te krijgen in augustus, kwam meestal bedrogen uit: alles komt volledig tot stilstand.
Behalve Franciscus dus. Van alle manieren waarop deze Argentijnse paus heeft laten zien een buitenbeentje te zijn, is zijn voorliefde voor augustusverrassingen misschien wel het meest grensverleggend. Voor de Italianen dan, voor wie het doorwerken van de paus aanvoelt als een klassiek geval van een onweerstaanbare kracht die in botsing komt met een onbeweeglijk object. (Vertaling Susanne Kurstjens)
John Allen is Vaticaankenner en hoofdredacteur van de katholieke nieuwssite cruxnow.com, waar deze analyse eerder verscheen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
