Toen Jorge Mario Bergoglio in 2013 als paus Franciscus op het balkon van de Sint-Pietersbasiliek verscheen, had niemand deze onbekende Argentijn verwacht. Ook bij het komende conclaaf kan er een totale verrassing uit de bus komen.
Een onbekende of ogenschijnlijk kansloze partij die (bijvoorbeeld bij een sportwedstrijd) tegen alle verwachtingen in de overwinning behaalt: in het Engels wordt zoiets of zo iemand een dark horse genoemd. De term, die letterlijk ‘donker paard’ betekent, werd in de negentiende eeuw voor het eerst gebruikt door gokkers voor moeilijk in te schatten renpaarden.
Paus Franciscus was in 2013 zelf zo’n dark horse. Hoewel de roep om een paus uit niet-Vaticaanse kringen destijds groot was, werd de toenmalige aartsbisschop van Buenos Aires amper papabile bevonden door de media.
Een journalist van het Amerikaanse blad Business Insider noemde hem wel in een lijstje met mogelijke opvolgers van Benedictus XVI, maar schatte zijn kansen magertjes in: “Zijn ‘moment’ lijkt voorbij te zijn.”
Ook bij het conclaaf dat op 7 mei begint galopperen de nodige dark horses mee. Onderstaande zes kardinalen maken op het eerste oog weinig kans – maar ieder van hen heeft toch een eigenschap die zomaar eens de doorslag zou kunnen geven.
Kardinaal Mathieu is van alle markten thuis: hij werd in Wallonië geboren maar groeide op in het West-Vlaamse Damme, werd lid van de minderbroeders conventuelen (ook bekend als minorieten of zwarte franciscanen) en was zes jaar lang provinciaal overste van zijn orde, waarna hij in 2013 naar Libanon vertrok.
Na een tussenperiode van drie jaar als assistent-generaal van zijn overste in Rome werd hij in 2021 benoemd tot aartsbisschop van Teheran-Isfahan in Iran, waar christenen een nauwelijks gedoogde minderheid zijn.
Mathieu spreekt niet alleen zeven talen, maar heeft ook veel gevoel voor de interreligieuze dialoog. Mocht hij paus worden, dan zou dat veel kunnen betekenen voor de verhoudingen tussen moslims en christenen. Maar een van de belangrijkste argumenten om Mathieu niet te kiezen is dat zijn vertrek uit Iran een ware aderlating voor de gelovigen daar zou zijn: wellicht is hij daar harder nodig dan op de stoel van Petrus.
Als de kardinalen besluiten dat er echt werk gemaakt moet worden van synodaliteit in de Kerk, zouden ze wel eens bij deze Maltese kardinaal kunnen uitkomen. Als secretaris-generaal van de bisschoppensynode is hij hét gezicht van de synode over synodaliteit die paus Franciscus in 2021 begonnen is.
Synodaliteit moest van paus Franciscus een blijvende kernwaarde van de Kerk worden, maar het thema lijkt nu al naar de achtergrond te verdwijnen. Grech is de juiste man om zich daar hard voor te maken als paus.
Wat ook voor Grech pleit is dat hij, in tegenstelling tot kardinaal Jean-Claude Hollerich, relator-generaal van de synode, een stuk minder controversieel is. Waar Hollerich voor ophef heeft gezorgd met zijn uitspraken over meer vrouwelijke inbreng in de Kerk en zijn kritiek op de manier waarop de Kerk naar homoseksuele relaties kijkt, houdt Grech zijn kaarten veel meer tegen de borst.
Van 1992 tot 2001 was Radcliffe het hoofd van de wereldwijde orde der dominicanen. Ervaring met het leiden van een grote geloofsgemeenschap is dus wel aan hem besteed. Aangezien de dominicanen ook wel predikheren genoemd worden en zich focussen op het naar buiten treden, is de evangelisatie die Franciscus belangrijk vond bij Radcliffe in goede handen.
Radcliffes relatief hoge leeftijd pleit tegen hem, maar wijsheid komt natuurlijk met de jaren. Zeker in de laatste paar jaren heeft hij de aandacht getrokken met zijn spirituele denkwerk. Zo leidde hij de retraites voor de synodale bijeenkomsten van 2023 en 2024.
Kardinaal Gregory ging begin dit jaar met emeritaat na zes jaar als aartsbisschop van de Amerikaanse hoofdstad Washington D.C.. Dat hij weinig genoemd wordt als papabile is eigenlijk vreemd, want op basis van zijn palmares en wapenfeiten is hij een uitstekende kandidaat voor het pausschap.
Van 2001 tot 2004 was hij voorzitter van de Amerikaanse bisschoppenconferentie. Middenin zijn termijn doemde het misbruikschandaal in Boston op. Gregory reageerde daadkrachtig en zette aan tot een nieuwe, strengere misbruikaanpak.
Ook weet hij tactvol om te gaan met heikele kwesties. Toen katholieken in de VS opriepen om toenmalig president Biden de Communie te ontzeggen vanwege zijn opvattingen over abortus, koos Gregory ervoor om in plaats daarvan het belang van dialoog te benadrukken. Tegelijkertijd wees hij Biden in diplomatieke termen erop dat het katholicisme geen keuzemenu is.
De tweede dominicaan in het rijtje, de Filipijn Advincula, combineert Vaticaanse ervaring met een leven in de periferie. Hij is lid van zowel het Dicasterie voor de Clerus als het Dicasterie voor de Bisschoppen en heeft dus waarschijnlijk goed oog voor wat er speelt bij het grondpersoneel van de Kerk.
Als aartsbisschop van de hoofdstad van de Filipijnen is hij een invloedrijke stem binnen de Kerk in Azië. Nu dat werelddeel voor de katholieke Kerk door demografische en geopolitieke ontwikkelingen steeds belangrijker wordt, zou een Aziatische paus niets te vroeg komen. Advincula heeft in Manilla ook al de nodige diplomatieke ervaring opgedaan door te bemiddelen in het conflict tussen de huidige president Marcos en diens voorganger Duterte.
Advincula deinst er niet voor terug om de katholieke leer te verdedigen: in 2024 bekritiseerde hij een echtscheidingswet door te zeggen dat die geen “magische pil voor huwelijksproblemen” was. Maar bovenal vindt hij, geheel in de geest van de synode, het belangrijk om te luisteren naar groepen die in de Kerk over het hoofd gezien worden. Zijn bisschoppelijke wapenspreuk spreekt daarbij boekdelen: die luidt “Audiam” – ‘ik zal luisteren’.
Hoewel hij als pauselijk aalmoezenier tot over zijn oren in het Vaticaanse wereldje verzonken zit, is de Pool Krajewski de minst voor de hand liggende pauskandidaat in dit rijtje. Dat heeft alles te maken met het feit dat hij paus Franciscus’ geen-woorden-maar-dadenaanpak tot in het extreme doorvoert.
Zo klom hij in 2019 door een rioolpijp om de stroomvoorziening voor een gebouw waar 450 armen, waaronder kinderen en migranten, illegaal woonden in te schakelen. Aan het begin van de coronacrisis doneerde hij geld aan transgenderprostituees die door de pandemie zonder inkomen waren komen te zitten. Aan kritiek op zijn acties heeft Krajewski lak.
Op basis van zijn daden lijkt de pauselijke aalmoezenier een ongeleid projectiel, maar wat zijn persoonlijke opvattingen betreft is hij juist erg terughoudend in het delen daarvan. Krajewski is een doener, geen theoloog of topbestuurder. Als zijn collega-kardinalen hem het pausschap zouden aanbieden, zou hij zomaar nee kunnen zeggen.
Deze vijf kardinalen zitten straks in de Sixtijnse Kapel, maar het hoeft niet eens zo te zijn dat de nieuwe paus een kardinaal is. In theorie kan iedere gedoopte katholieke man tot paus gekozen worden, al is dat sinds de middeleeuwse paus Urbanus VI niet meer voorgekomen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
