Een dag na zijn bezoek aan de Vlaamse KU Leuven, bracht paus Franciscus een bezoek aan de Waalse zusteruniversiteit UCLouvain. Deels kwamen dezelfde thema’s ter sprake – maar bovenal viel het enorme contrast op tussen de stijve Nederlandstalige universiteit en de jeugdige Franstalige.
Volgens de legenden werden er zelfs manuscripten in tweeën geknipt. Wat daar ook van waar zij: het uiteengaan van de ‘twee Leuvens’ had zeker alles van een vechtscheiding.
De taalstrijd in België leidde in 1968 tot een scheuring van de oude Leuvense universiteit in een Nederlandstalig en een Franstalig deel. De Nederlandstalige universiteit bleef in Leuven, voor de Franstaligen werd een heel nieuwe stad uit de grond gestampt, een half uurtje rijden zuidwaarts: Louvain-la-Neuve, ‘het nieuwe Leuven’.
Het contrast is meteen zichtbaar in de architectuur. Leuven een klassieke universiteitsstad met middeleeuwse kronkelstraatjes en pleinen; strakke moderne nieuwbouw in Louvain-la-Neuve.
Onderling bestond er decennialang ook echt haat en nijd, competitie en concurrentie. Sinds de jaren 2000 schijnen de ergste wonden wel geheeld te zijn, en ontstaat er weer voorzichtige samenwerking.
Maar nog steeds: vlak voor de paus vrijdag de universiteitsaula in Leuven betrad, ontstond er op de perstribune onder de Waalse journalisten enige opwinding, omdat ook de rector van Louvain-la-Neuve aanwezig was onder de notabelen. Dat was kennelijk toch nog best een gebeurtenis.
Ook paus Franciscus mocht bij zijn bezoek in het kader van 600 jaar Leuvense universiteit geen keuze maken tussen de twee voormalige echtelieden. Hij bezocht vrijdag keurig de Nederlandstalige universiteit, en zaterdag verplaatste het reizende circus zich naar Louvain-la-Neuve voor een kleine herhalingsoefening.
Hoewel: los van onvermijdelijke overeenkomsten, waren er toch vooral grote verschillen tussen de twee bijeenkomsten. Allereerst: studenten waren in Leuven volmaakt afwezig geweest; in de zaal zaten slechts academische en kerkelijke hotemetoten, de paus mocht aan het einde op zijn weg naar de uitgang kort de hand schudden van de enkele uitverkoren migrantenstudenten die goed in het PR-plaatje van de KU pasten.
In Louvain-la-Neuve speelden studenten juist een hoofdrol. Geen zee van toga’s en togen, maar een dwarsdoorsnede van de gewone bevolking van deze nieuwe universiteitsstad. Op het podium een studentenorkest en een studentenband die pop en jazz speelde. Ook in de ontmoeting met de paus stonden de studenten letterlijk centraal: zij lazen met veel gevoel voor drama en decorum een gezamenlijk opgestelde brief voor aan de paus.
Dan de inhoud. De rede van rector Luc Sels in Leuven gisteren liet zich samenvatten als een lange lofzang op zijn eigen universiteit als boegbeeld van het progressieve westen, uitmondend in een vermaning aan de paus en de katholieke Kerk om nu eindelijk eens een voorbeeld te nemen aan zoveel academische ruimdenkendheid. De paus negeerde die arrogante vermaningen straal, en hekelde vooral de geloofslauwheid en waardenrelativisme die in Leuven inderdaad hoogtij vieren.
De brief van de studenten in Louvain-la-Neuve stipte deels dezelfde thema’s aan als de rector van Leuven, maar groef inhoudelijk veel dieper. Zij gingen op vrijmoedige wijze, gezeten rondom de paus, de kritische dialoog aan met de encycliek Laudato si’, vroegen zich af wat de integrale ecologie die daarin voorgesteld wordt zich verhoudt tot bijvoorbeeld de sociale rechtvaardigheid en de rol van vrouwen in de Kerk. Het schuurde, daagde uit – ongeacht of je het ermee eens was of niet; dit hartstochtelijk pleidooi van de studenten had substantie – nog een contrast met de open deuren die rector Sels in Leuven ingetrapt had.
Anders dan in Leuven, waar hij alle hete hangijzers kundig negeerde, pakte de paus in Louvain-la-Neuve de handschoen wél op. Hij ging met name in op de rol van de vrouw in de Kerk. “Maar wat is de vrouw en wat is de Kerk?”, vroeg Franciscus zich af. Vrouwen mannen kunnen niet tegenover elkaar worden geplaatst, maar maken samen de Kerk uit – “de Kerk is vrouwelijk”, benadrukte hij meermaals.
De progressieve critici zal de paus ook in Louvain-la-Neuve niet hebben overtuigd. En inderdaad: de universiteit bracht op de valreep nog een korte verklaring uit dat zij niet akkoord is met “de conservatieve standpunten van de paus over de rol van vrouwen in de samenleving”.
Maar toch: de sfeer was totaal anders. Er werden echt zienswijzen uitgewisseld, geen bloedeloze PR-praatjes afgestoken. Er klonk geen stijf beleefdheidsapplaus, maar een daverende staande ovatie. In het nieuwe Leuven werd het kortom een levendige dialoog, waar het in oud-Leuven een arrogante academische monoloog bleef.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
