Zaterdagavond barstte in Syrië en de rest van de wereld gejubel uit door de val van het regime van president Assad. Eén gemeenschap verkeert op dit moment waarschijnlijk minder in een feeststemming: de Syrische christenen.
Voor het uitbreken van de Syrische burgeroorlog in 2011 vertegenwoordigden christenen ruwweg tien procent van de bevolking, wat neerkwam op ongeveer anderhalf miljoen mensen. Tegenwoordig zijn er nog zo’n 300.000 over in het land.
Veel christenen zijn vertrokken vanwege het oorlogsgeweld en de economische stagnatie, dezelfde redenen die hun landgenoten op de vlucht hebben doen slaan. Maar ook zijn veel christenen gevlucht vanwege vervolging en geweld door radicale jihadistische groeperingen, die een belangrijk deel uitmaken van de rebellencoalitie die tegen Assad streed.
Door de jaren heen was de wijdverspreide perceptie dat christenen relatief pro-Assad waren. Niet omdat ze speciale genegenheid hadden voor het regime en zijn overduidelijke wreedheid, maar eerder omdat Assad tenminste de islamitische radicalen op afstand hield. Veel christenen verwachtten niet dat Assad ingeruild zou worden voor een bloeiende, pluralistische democratie, maar eerder voor een islamitische theocratie.
Tot nu toe hebben de rebellen die Assad verdreven hebben geen tekenen gegeven die wijzen op die laatste optie. De leider van Hayat Tahrir al-Sham, een islamistische groepering die ooit banden had met Al Qaida en IS, maar nu volhoudt onafhankelijk te zijn, prees onlangs de geschiedenis van Syrië als een “ontmoetingspunt van beschavingen en culturen” en beloofde de “culturele en religieuze diversiteit” te respecteren.
Tijdens een recente Mis in Aleppo, enkele dagen nadat Hayat Tahrir al-Sham-strijders de stad hadden ingenomen, vertelde de Armeens-katholieke aartsbisschop Boutros Marayati zijn volgelingen dat hij “garanties” had gekregen dat “alles bij het oude blijft, alleen beter”.
Toch is niet alles rozengeur en maneschijn voor Syrische christenen nu de rebellencoalitie door het land trekt.
In Defense of Christians (IDC), een in de VS gevestigde belangenorganisatie voor christenen en andere religieuze minderheden in het Midden-Oosten, zegt berichten te hebben ontvangen dat christenen het doelwit zijn geworden van wijdverspreide criminaliteit en vandalisme.
Voor de toch al ongeruste Syrische christenen zijn dit soort incidenten weinig geruststellend. Het nachtmerriescenario is dat Syrië het pad van Irak kan volgen, waar de val van Saddam Hoessein een periode van chaos en instabiliteit inluidde. Daardoor ontstond een leegte waarin extremisme bloeide en christenen herhaaldelijk in de vuurlinie terechtkwamen.
Een mogelijk positief aspect van de totaal nieuwe situatie die is ontstaan door de plotselinge val van Assad, is dat degene die de macht overneemt waarschijnlijk niet zal aankloppen bij Rusland of Iran voor steun, omdat zij de belangrijkste geldschieters zijn geweest van Assads campagne om dissidenten te onderdrukken.
In plaats daarvan zullen ze misschien de hand uitsteken naar Westerse mogendheden voor steun. Frankrijk ligt daarbij voor de hand, omdat dat land Syrië een tijdlang bestuurde na de Eerste Wereldoorlog en omdat Frankrijk als een uitgesproken tegenstander van Assad geldt.
Dat zou de westerse mogendheden, inclusief de Franse president Emmanuel Macron (die wel een kans kan gebruiken om als een staatsman over te komen, gezien zijn binnenlandse politieke problemen), de mogelijkheid geven om wat druk uit te oefenen om de minderheidsgemeenschappen in Syrië te beschermen. Hiertoe behoren niet alleen christenen, maar ook de Druzen en de Alawieten, die waarschijnlijk het meest blootstaan aan vergelding omdat de Assad-familie uit deze groep komt.
Het verdedigen van de christelijke aanwezigheid in Syrië is belangrijk om spirituele redenen, aangezien de christelijke gemeenschap daar zijn wortels heeft in het tijdperk van de apostelen. Maar het is ook van geopolitiek en strategisch belang, omdat een Syrië zonder christenen een veel grotere kans zou lopen om onder controle van radicale jihadisten te komen, waardoor de regio en daarmee de wereld verder zou destabiliseren.
Er zijn redenen voor hoop over de christelijke vooruitzichten in een toekomst zonder Assad. Maar de kans dat ze zich nu al in het feestgedruis storten, is klein.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
