Rond dezelfde tijd dat paus Franciscus zijn encycliek Fratelli Tutti publiceerde, explodeerde in het Vaticaan de zaak-Becciu. De kardinaal werd door Franciscus opzijgeschoven, omdat hij, zo luidt de beschuldiging nu, zijn eigen broers zou hebben geholpen met geld uit het Vaticaan. Ironisch hoe de dingen samen kunnen vallen.
‘Broederschap’ kan zo bezien heel verschillende, zo niet tegengestelde betekenissen hebben. En de paus beleeft momenteel tegelijkertijd een van de hoogtepunten van zijn pontificaat – de publicatie van een encycliek – en een van de dieptepunten ervan – het wegsturen van iemand met wie hij nauw samenwerkte.
De twee gebeurtenissen hebben meer met elkaar te maken dan je op het eerste gezicht zou denken. Het was in de eerste plaats de paus zelf die beide verbond.
Toen hij bij het angelusgebed van 4 oktober sprak over de publicatie van de encycliek later die dag, zei hij het volgende over het evangelie van de dag, over de parabel van de misdadige wijnbouwers:
“Autoriteit is een dienstwerk dat als zodanig moet worden uitgevoerd, voor het welzijn van eenieder en de verspreiding van het Evangelie. Het is verschrikkelijk om te zien hoe mensen die binnen de Kerk autoriteit bezitten hun eigen belangen laten prevaleren.”
Maar er is nog iets, veel diepgaander, dat de publicatie van de encycliek verbindt met het naar buiten komen van de nieuwe schandalen. Beide zijn de vrucht van dit pontificaat. De encycliek presenteert op systematische en uitgewerkte wijze opnieuw het sociale gedachtengoed van paus Franciscus.
Het onderzoek dat leidde tot de val van Becciu is dan weer de vrucht van de hervormingen die Franciscus heeft doorgevoerd in het Vaticaan.
Waar in het verleden criminele activiteiten in het Vaticaan werden onthuld door externe partijen – onderzoek door de Italiaanse justitie en externe rechtbanken – was het dit keer de IOR, de ‘Vaticaanse Bank’, die de verdachte aanklaagde, de Vaticaanse justitie die de zaak opende en de Vaticaanse gendarmerie die het eerste onderzoek deed in deze traumatische zaak.
Zoals de paus zelf zei: “Het is de eerste keer dat in het Vaticaan het deksel van binnen wordt opgetild en niet van buiten.”
Tot slot is er nog een meer filosofische link tussen de nieuwe encycliek en de huidige schandalen. Corruptie, vriendjespolitiek en verduistering zijn niet alleen zonden of misdaden; ze zijn ook een vorm van egoïsme die de menselijke broederschap ondergraaft.
In Fratelli Tutti wijdt de paus een heel hoofdstuk aan de parabel van de barmhartige Samaritaan: “Het maakt de liefde niet uit of een gewonde broeder van hier of van daar komt. Het is de liefde die de ketens doorbreekt die ons isoleren en ons scheiden, door bruggen op te werpen; de liefde die ons helpt om een grote familie te worden waarbij we ons allemaal thuis kunnen voelen… de liefde die compassie en waardigheid kent.”
Wie dan zijn eigen broers bevoordeelt, loopt het risico “alle broeders” te schaden die gevonden worden in het nieuwe verbond met God. (Vertaling Susanne Kurstjens)
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
