Gedraai over hervormingen van het personeelsbeleid onthullen een grimmige machtsstrijd binnen het Vaticaan. Omdat alle aandacht naar het coronavirus ging, bleef het debacle vrijwel onopgemerkt.

Hoewel het onbeleefd is om dit hardop te zeggen, profiteren momenteel waarschijnlijk geen instellingen op aarde meer van de coronapaniek dan fabrikanten en verkopers van desinfecterende middelen, medische maskers, tissues, enzovoort.

Een goede tweede is misschien wel het Vaticaan.

Gezondheidspaniek

Om te beginnen stond het Vaticaan onlangs op het punt van een volledige gezondheidspaniek rond paus Franciscus, omdat hij een reeks gebeurtenissen annuleerde vanwege wat wordt beschreven als slechts een ‘lichte verkoudheid’.

Onder normale omstandigheden zouden dergelijke excuses niet lang standhouden. Nu kan het Vaticaan echter zoveel pauselijke gebeurtenissen annuleren of inperken als het wil, en niemand zal er van opkijken.

Nieuw directoraat

Misschien nog veelzeggender: het Vaticaan heeft zojuist één van de meest verbijsterende PR-blunders in de recente geschiedenis begaan – wat trouwens aardig wat zegt – maar vanwege het coronavirus werd het tot nu toe vrijwel genegeerd.

Dit is wat er is gebeurd.

In het dagelijkse nieuwsbulletin van vorige week vrijdag, maakte het Vaticaan gewag van de oprichting van een nieuw ‘algemeen directoraat voor personeel’ binnen de afdeling algemene zaken van het Staatssecretariaat, verantwoordelijk voor intern kerkelijk bestuur. Het nieuwe ambt werd omschreven als “een stap van groot belang in het pad van hervorming dat door paus Franciscus is ingezet”.

Oeps, toch geen directoraat

“Dit nieuwe directoraat zal worden voorgezeten door een directeur, die strategische, controlerende en operationele bevoegdheden zal hebben, met functies van coördinatie, toezicht en waakzaamheid”, aldus de verklaring.

Maar de volgende dag – 25 en een half uur later om precies te zijn – kondigde het Vaticaan in een afzonderlijke verklaring aan dat er, oeps, toch geen nieuw directoraat is.

‘Slechts een voorstel’

“Om precies te zijn, het betreft een voorstel dat door kardinaal Reinhard Marx, voorzitter van de Economische Raad, en kardinaal Óscar Rodríguez Maradiaga, voorzitter van de Raad van Kardinalen, aan de Heilige Vader is voorgelegd om een ​​dergelijke structuur in te stellen”, zo stond in de nieuwe verklaring te lezen.

“De Heilige Vader zal het voorstel bestuderen en, als hij denkt dat het opportuun is, zal hij op het juiste moment de structuur opzetten zoals hij besluit, via een motu proprio.”

Hevige machtsstrijd

Het Vaticaan had zichzelf alle ellende kunnen besparen als het deze simpele verklaring had uitgebracht: “Op dit moment zijn we in de war, is er een hevige machtsstrijd gaande, en een van de dingen waar we over ruziën is de controle over de personeelszaken.”

Want vergis je niet, dat is precies wat de gedraai rond het ‘algemeen directoraat personeel’ onthult.

Drie ongemakkelijke waarheden

In feite komt dit nieuwe directoraat neer op wat in vrijwel elke andere context een P&O-afdeling zou worden genoemd. Het instellen ervan wordt al enige tijd ondersteund door hervormingsgezinde mensen binnen het systeem die drie dingen weten die waar zijn:

1) Opgeblazen loonlijst

Het Vaticaan heeft een opgeblazen loonlijst die niet in verhouding staat tot de beschikbare middelen. Daardoor dreigt er een crisis in het pensioenfonds. Bovendien is er een chronische dubbeling van werkzaamheden die soms resulteert in het elkaar in de wielen rijden.

Een klassiek voorbeeld is het dicasterie voor communicatie, met meerdere mediakanalen die beweren te spreken in naam van het Vaticaan en soms tegenstrijdige berichten uitzenden. Kortom: het personeelsbestand moet worden afgeslankt, zij het door ontslag of natuurlijk verloop.

2) Ontslagen lijken willekeurig en persoonlijk

Een van de moeilijkheden bij het ontslaan van wie dan ook in het Vaticaan, is dat het merendeel van het personeel nooit duidelijk is gezegd wat er precies van hen verwacht wordt, en nooit op een formele manier is geëvalueerd. Daardoor is het onvermijdelijk dat ontslag (of ongewenste overplaatsing of weigering van promoties) altijd willekeurig of persoonlijk lijkt.

Iemand moet toezicht houden op het nauwgezette werk van het maken van functiebeschrijvingen en verwachtingen, en vervolgens een methode implementeren om te evalueren of een bepaalde werknemer de beoogde doelen haalt.

3) Vorming voor hogere ambtenaren hoognodig

Als deze twee problemen op de een of andere manier worden opgelost, zou het resultaat een kleiner personeelsbestand zijn, dat wordt gevraagd meer te doen en meer verantwoording af te leggen. Dat roept de vraag op hoe men het Vaticaanse personeel de vaardigheden en attitudes kan geven die nodig zijn om te gedijen in een dergelijke omgeving.

Dat vergt een serieuze investering in professionele vorming op alle niveaus. Paus Johannes Paulus II richtte in 1989 een arbeidsbureau op, voor de professionele vorming van lager personeel. Toch blijft de behoefte bestaan ​​aan een soort van ‘permanente vorming’ (zoals Franciscus het graag noemt) van hoge ambtenaren.

Alle drie zijn het soort dingen die een serieus P&O-kantoor zou moeten doen.

Game-changer

Natuurlijk was daarover niets te lezen in de oorspronkelijke verklaring van het Vaticaan, maar insiders wisten wat het betekende. En bijgevolg begrepen ze dat de oprichting van een dergelijk kantoor een potentiële game-changer was. Dat verklaart waarschijnlijk de interne terugslag die heeft geleid tot het intrekken van de beslissing.

Bovendien is het heel goed mogelijk dat het nemen van zo’n ingrijpende beslissing een brug te ver was – juist in een periode waarin de hele Romeinse curie weg was op retraite, waarin de paus zelf ziek en slechts op halve kracht aan het werk was, en waarin de coronavirus-angst mensen bezig houdt.

Pasen voor personeelsbeleid?

Hoe dan ook, voorlopig is deze “stap van groot belang” bij de pogingen van de paus om de Curie te hervormen reeds bij aankomst overleden. De tijd zal leren of Franciscus besluit om het weer tot leven te wekken. Met andere woorden: breekt er voor de Vaticaanse personeelszaken, nu voortijdig in het graf beland, nog een Pasen aan?

Deze analyse verscheen eerder op cruxnow.com.