Grote consternatie in Vlaanderen nu blijkt dat het stikstofdecreet dat in de maak is, de sluiting van de melkveehouderij van de norbertijnen van Averbode met zich mee kan brengen. Maar wie gaat hier eigenlijk met de billen bloot: de abdij van Averbode of de Vlaamse politieke cultuur?
Vorige maand kreeg de abdijhoeve van de norbertijnen van Averbode een brief van de Vlaamse overheid. Daarin staat dat haar activiteiten ten laatste tegen 2025 stopgezet moeten worden vanwege het nieuwe stikstofdecreet.
“Dat was heel even schrikken”, zegt abt Marc Fierens met een understatement in het VRT-journaal, “want wij dachten dat we helemaal in orde waren.” De boerderij kreeg in 2014 immers nog ‘code oranje’ met de boodschap dat het bedrijf – mits beter dierencomfort en minder stikstofuitstoot – kon uitbreiden. Er zijn nu 130 koeien op het domein en van hun melk worden de abdijkaas van Averbode en roomijs gemaakt. Het bedrijf wordt beheerd door een gezin en enkele van het vijftigtal paters van Averbode.
Die verkoop van abdijkaas is natuurlijk van levensbelang voor de norbertijnenabdij; de producten van de kaasrijperij, de huisbrouwerij en de abdijbakkerij worden in het belevingscentrum ‘Het Moment’ aan de man gebracht.
“Wij hebben destijds dan ook het nodige gedaan en zelfs extra maatregelen genomen, zoals die door de overheid worden gestimuleerd. Zo hebben we een eco-vloer met kleppen gelegd, waardoor de mest van de dieren meteen in een mestput valt. Omdat die vloer wordt bedruppeld, blijft er geen mest liggen en heeft die weinig kans om uitstoot te vormen,” aldus abt Fierens.
Daarnaast grazen de dieren op weiden die voor vijftig procent uit grasklaver bestaan; daar is minder mest voor nodig.
“Dit alles geeft minder uitstoot,” zegt Fierens. “We wisten uiteraard dat het stikstofdecreet gevolgen zou hebben voor vele landbouwbedrijven, vooral die met ‘code rood’. Maar wij hadden ‘code oranje’ gekregen en onze boerderij alsnog helemaal vernieuwd. Wij hebben dan ook een milieuvergunning gekregen.” (De provinciale overheid reikt die op basis van de Vlaamse milieudecreten uit.)
“De investering voor die vernieuwing van de boerderij bedroeg zo’n 2,5 miljoen euro”, gaat de abt voort. “Maar naast dat financiële verlies, zou met een sluiting van het landbouwbedrijf ook een stuk geestelijk leven en verbondenheid verdwijnen: de boerderij maakt al 900 jaar deel uit van het leven van de abdij.”
Stikstof op zich is niet schadelijk voor mens of milieu, maar in combinatie met bepaalde andere stoffen wordt het dat wel. Net als in Nederland wordt ook de bodem in Vlaanderen belast door stikstofverbindingen; met name via dierlijke mest komt ammoniak vrij, die voor zure regen en verzuring van de bodem zorgt. Daarom moet de stikstofuitstoot via mest beperkt worden, maar dat dossier zat in Vlaanderen jaren muurvast. Eind februari bereikte de Vlaamse regering van Vlaams-nationalisten, christendemocraten en liberalen er echter eindelijk een akkoord over.
Premier Jan Jambon (N-VA) was maar al te blij met dit ‘krokusakkoord’ tussen de leading ladies van zijn Vlaamse regering: de minister van Omgeving, zijn partijgenote Zuhal Demir, en Hilde Crevits (CD&V), minister van onder meer Landbouw.
Er blijkt in het stikstofakkoord echter een addertje onder het gras te zitten: er werd overeengekomen dat met name de bedrijven die in 2015 ‘code rood’ hadden, bedreigd werden met sluiting. Die datum is niet toevallig gekozen: toen was Crevits partijgenote Joke Schauvliege nog verantwoordelijk voor beide departementen… Demir haastte zich dus om te onderstrepen dat de lijst waarop Averbode ‘code rood’ kreeg, dateert van voor haar tijd.
In Averbode weten ze niks van die lijst van 2015; de paters zouden daar telefonisch van op de hoogte gebracht zijn, maar herinneren zich daar niets van. Voor Demir gelegenheid om te doen wat ze al enkele maanden doet: met gestrekt been zowel haar regeringspartner als haar eigen administratie tackelen. “Een roekeloze manier van werken”, sprak de rijzende ster van de N-VA in het Vlaams parlement. “Ik betreur dat dit telefonisch is gegaan.”
Demir zit niet om een onwaarheid meer of minder verlegen: in haar antwoord op een schriftelijke vraag over het ‘proactief benaderen van de rode bedrijven’ had zij het in september 2021 al over dat telefonische contact en over verder “telefonisch benaderen van de resterende boeren”.
Dit dossier is symptomatisch voor beide kwalen van de Vlaamse politiek: het onvermogen van de regeringspartijen om binnen redelijke termijn akkoorden te sluiten en uit te voeren, en de verambtelijking van het beleid. Net als op andere terreinen werken talloze Vlaamse administraties hier met voortdurende politieke en rechtsonzekerheid, want met elk akkoord in symbooldossiers begint het gebakkelei opnieuw.
Het siert Landbouwminister Crevits dat zij dat nu niet wil doen, maar wijst op wat afgesproken is: de lijst van 2015 is een referentiepunt, maar daarop stonden ook bedrijven die al sluitende zijn of intussen extra inspanningen deden.
“Er wordt vaak gezegd dat dit vervuilende bedrijven zijn”, legt Crevits uit, “maar dat is een grote misvatting: het komt door de ligging van het bedrijf en de impact op de omgeving.”
Aanvankelijk waren 135 bedrijven als rood aangemerkt, maar na een herberekening in 2015 werd dit aantal teruggebracht naar 58. De herberekening gebeurde door ‘zoekzones’ te verschuiven. Daardoor werden drie bedrijven die voordien oranje waren, rood, waaronder de abdijboerderij. Het kabinet van de CD&V-minister benadrukt dat zij tijdens de politieke discussies niet wist welke bedrijven op de lijst stonden en dat ook niet hoorde te weten, aangezien dit intussen een bevoegdheid van Zuhal Demir is.
“Maar we moeten de mensen wel correct behandelen”, aldus Crevits. “Er loopt een openbaar onderzoek en bedrijven die denken dat ze ten onrechte op de lijst met ‘code rood’ staan, kunnen zoals iedereen bezwaar maken, bijvoorbeeld omdat zij intussen hun uitstoot hebben verminderd. Die bezwaren zullen grondig bekeken en behandeld worden.”
De lijst van 58 was trouwens al verder teruggebracht tot 41. Dat nieuws geeft de norbertijnen van Averbode hoop. De kersverse voorzitter van de Boerenbond, oud-CD&V-parlementslid Lode Ceyssens, liet dan weer weten dat zijn organisatie tegen dit decreet in het verweer gaat. Het laatste woord over dit Vlaamse stikstofdecreet in wording is nog lang niet gezegd.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
