<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Analyse

Duits synodaal armpje drukken: ‘Frankfurtse hervormingsfabriek’ voert druk op Rome op

Peter Doorakkers 13 september 2022
image
De Duitse druk om verregaande vernieuwingen in de Kerk door te voeren is groot. Zoals hier te zien tijdens een protest in Stuttgart in mei dit jaar. “Bisschop (m/v/x) gezocht, graag ook in deeltijd en met kind”, staat er te lezen op het bord. Foto: ANP - Arnulf Hettrich, Imago

De vierde plenaire zitting van de Synodale Weg in Duitsland was een beladen en bij vlagen emotionele bijeenkomst. Controversiële besluiten werden slim als ‘voorstel aan de paus’ gepresenteerd, maar de vraag blijft: gaat het Vaticaan akkoord met de verregaande Duitse vernieuwingsdrang?

De kortste samenvatting van de recente bijeenkomst van de Synodale Weg komt van Ludwig Ring-Eifel. De hoofdredacteur van het katholieke persbureau KNA introduceerde in een terugblik op de zitting de term “de Frankfurtse hervormingsfabriek”, en dat lijkt niets te veel gezegd.

Van 7 tot en met 10 september waren 60 bisschoppen en 140 leken bijeen in de stad aan de Main, en hervormd werd er. Of althans: er werd een aantal verregaande ‘hervormingsvoorstellen’ aangenomen die, zo werd benadrukt, waar nodig aan de paus zullen worden voorgelegd ter overweging.

https://www.us12.list-manage.com/subscribe/post?u=d22144bf286104d517b638301&id=b3f10e4ed1

Dat laatste was een concessie die tijdens de bijeenkomst werd gedaan. Die dreigde donderdagavond namelijk al spaak te lopen. Na een bij vlagen emotionele vergadering werd gestemd over de zogeheten ‘fundamentele tekst’ over aanpassing van de katholieke seksuele moraal. Die kreeg zoals verwacht steun van een meerderheid van de leken, maar werd afgeschoten door de aanwezige bisschoppen.

image
Bisschop Georg Bätzing, voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie en medevoorzitter van de Synodale Weg Foto: CNS - Harald Oppitz, KNA

Tweederde van hen had moeten instemmen, slechts 33 van hen deden dat ook. Het zorgde voor ophef en teleurstelling: een deel van de aanwezigen verliet uit protest de vergaderruimte. Verrassend was die teleurstelling niet. Wat dat wel was, was een opmerking van mgr. Georg Bätzing: de voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie zei de tekst hoe dan ook toch in het Vaticaan te zullen voorleggen – alsof de eigen spelregels er niet toe doen.

Taalkundige oplossing

Er volgde een nacht vol koortsachtig overleg. Er stonden immers nog meer gevoelige onderwerpen op het programma, bijvoorbeeld op het vlak van gender en de positie van de vrouw. De uiteindelijke oplossing was vooral taalkundig: beoogde veranderingen in de leer werden geformuleerd als voorstellen die ter overweging aan de paus zullen worden gedaan, niet als eigenmachtige besluiten van de Kerk in Duitsland.

Dat was echter niet het enige. Voorzitter Irme Stetter-Karp van lekencomité ZdK dreigde impliciet dat haar organisatie zou opstappen als de bisschoppen niet “wat meer synodaal” te werk zouden gaan. Ook op procedureel vlak werd er het een en ander aangescherpt. Voorafgaand aan enkele van de stemrondes riep Bätzing zijn collega-bisschoppen achter gesloten deuren bijeen.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Toeval of niet, alle volgende teksten konden rekenen op de vereiste bisschoppelijke instemming – inclusief een pleidooi om te kijken naar openstelling voor het gewijde ambt voor vrouwen. Een document over de positie van transgenders in de Kerk kreeg in eerste lezing bijval.

Een ‘synodale raad’

Het opvallendst aan deze zitting was misschien het pleidooi voor de instelling van een ‘synodale raad’, als een soort permanente voortzetting van de Synodale Weg. Die zou een “overleg- en besluitvormingsorgaan over wezenlijke ontwikkelingen in Kerk en maatschappij” moeten zijn dat “fundamentele besluiten van bisdomoverstijgend belang neemt”. Het voorzitterschap zou, net als bij de Synodale Weg, gedeeld moeten worden door de hoofden van de bisschoppenconferentie en het ZdK.

De reacties na afloop van de zitting lieten zich uittekenen. De hervormingsgezinde meerderheid van de leken en bisschoppen was voorzichtig enthousiast, de meer behoudende minderheid was kritisch over wat de voorzitster van een lekengroep omschreef als “een vijandige overname” waarbij “geen acht wordt geslagen op de minderheid en de leer van de Kerk”.

Romeinse scepsis

Door controversiële onderwerpen als ‘voorstellen voor de paus’ te verpakken, worden ze op Romeinse bordjes gelegd – waarbij in eigen land de indruk wordt gewekt dat alles naar Duitse meerderheidswens aan te passen zou zijn. Dat is echter meteen de grootste zwakte van het Duitse synodale proces. Het is namelijk geen geheim dat men in Rome heel wat sceptischer is over de hervormingsmogelijkheden.

image
Irme Stetter-Karp, voorzitter van lekenorganisatie ZdK en medevoorzitter van de Synodale Weg Foto: CNS - Julia Steinbrecht, KNA

De Synodale Weg, zo stelde het Vaticaan nog in juli, “is niet bevoegd om de bisschoppen en gelovigen te verplichten nieuwe bestuursvormen en nieuwe benaderingen van de leer en de moraal aan te nemen”. Bisdommen mogen geen “nieuwe officiële structuren of leerstellingen invoeren die een verwonding van de kerkelijke gemeenschap” en een bedreiging van de eenheid vormen. En de paus zelf benadrukt steeds dat een synode geen parlement is, maar een gezamenlijk luisteren naar wat de Geest vraagt met het oog op de verkondiging.

Recept voor teleurstelling

Het is natuurlijk waar dat bij elke grote kerkvergadering achter de schermen politieke en machtsspelletjes worden gespeeld. En het is even waar dat de Heilige Geest ook via die indirecte weg gedaan kan krijgen wat Hij wil. Het huidige Duitse power play gaat echter ook in dit licht ver. De Synodale Weg werd ingeslagen in een poging het geschonden vertrouwen in de Duitse Kerk te herstellen. In haar huidige vorm lijkt ze echter eerder een recept voor verdere teleurstelling.

> Lees hier meer over de Synodale Weg.

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.