Terwijl paus Franciscus zich voorbereidt op de viering van de slotmis van het Internationaal Eucharistisch Congres in Boedapest, weerklinken de uitdagingen van ruim tachtig jaar geleden, toen het congres ook in Hongarije plaatsvond, vandaag de dag nog steeds.
In mei 1938 werd het congres ook in Hongarije gehouden. De wereld werd destijds geconfronteerd met kwesties als oorlog, immigratie en eenheid onder katholieken. Ook nu bestaat de kans dat dergelijke kwesties het congres overschaduwen.
Komende zondag is de paus ongeveer zeven uur in Boedapest. Hij heeft ontmoetingen met president János Áder en premier Viktor Orbán, met de bisschoppen van het land, en met vertegenwoordigers van andere christelijke Kerken en de joodse gemeenschappen in Hongarije. Na de Mis vervolgt de paus zijn reis met een driedaags bezoek aan buurland Slowakije.
Er doen speculaties de ronde dat de reden voor dit korte verblijf van de paus zijn kritiek op het immigratiebeleid van Orbán is.
Volgens de Kornél Fábry, secretaris-generaal van het Eucharistisch Congres, klopt dit niet. “De paus was uitgenodigd voor het congres en nam deze uitnodiging aan. Ik weet zeker dat als we hem hadden uitgenodigd om langer te blijven, hij meer dagen zou zijn gebleven.”
Paus Franciscus weerlegde de geruchten over een confrontatie tussen hem en Orbán door te zeggen dat hij liever “niet rondgaat met een script” en dat wanneer hij voor iemand staat, “ik hem in de ogen kijk en dingen naar buiten laat komen”.
“Het komt niet eens in me op om na te denken over wat ik ga zeggen als ik bij hem ben, (om na te denken over) die mogelijke toekomstige situaties; dat helpt me niet”, zei hij in een interview met COPE, het radiostation van de Spaanse bisschoppenconferentie.
Een soortgelijke problematiek deed zich in 1938 voor. In die tijd waren de spanningen historisch hoog opgelopen. De dreiging van het naziregime hing in de lucht. Duizenden Joden probeerden aan de vervolging van het Derde Rijk te ontsnappen.
Om de groeiende migratiecrisis aan te pakken, riep de Amerikaanse president Franklin Roosevelt vertegenwoordigers van meer dan dertig landen in het Franse Évian bijeen.
Volgens het Yad Vashem Holocaust Remembrance Center mislukte die bijeenkomst omdat van alle aanwezige landen alleen de Dominicaanse Republiek bereid bleek om Joodse migranten te verwelkomen.
Net als in 1938 aarzelen ook nu sommige Europese leiders om migranten te verwelkomen die op de vlucht zijn voor oorlog. Met name Afghaanse vluchtelingen worden na de machtsovername door de Taliban in augustus geweigerd.
De dreigende aanwezigheid van het naziregime wierp een schaduw over het Eucharistisch Congres van 1938, vooral nadat het Duitse katholieken verbood het evenement in Hongarije bij te wonen.
Tijdens de openingsmis van het congres destijds vroeg kardinaal Jusztinián Gyorgy Serédi van Esztergom-Boedapest – een uitgesproken criticaster van het Derde Rijk en de behandeling van de Joden daar – zich af of de toekomst er anders uit zou zien als de katholieken werkelijk verenigd zouden zijn tegen de heersende ideologie.
“Hoe anders zou het lot van de mensheid zijn… als de solidariteit van alle katholieken van de wereld echt kon worden bereikt”, zei kardinaal Serédi.
Niettemin wil het Internationaal Eucharistisch Congres – net zoals het in 1938 hoopte te bereiken – laten zien dat de aanwezigheid van Christus in de Eucharistie een bron van eenheid kan zijn en mensen van goede wil bij elkaar kan brengen, zei Fábry.
“We hebben twee doelen met dit congres”, zei hij. “Het eerste is om katholieken te versterken in hun geloof in de Eucharistie; het andere doel is om te evangeliseren.”
Paus Franciscus gelooft ook in de verenigende kracht van de Eucharistie. In zijn preek op Sacramentsdag 2017 zei Franciscus dat de Eucharistie een tastbare herinnering is aan Gods liefde, die christenen geneest van de drang “om gretig dingen voor onszelf te bewaren, om onenigheid en kritiek aan te wakkeren”.
“Laten we bij het ervaren van deze Eucharistie de Heer aanbidden en danken voor dit grootste geschenk: de levende herinnering aan zijn liefde die ons één lichaam maakt en ons naar eenheid leidt.”
Toch sluimeren de voortekenen van het Internationale Eucharistisch Congres van 1938 nog steeds in een tijd waarin Europa’s vermogen om verschillen te overwinnen en de gemarginaliseerden te helpen opnieuw op de proef wordt gesteld.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
