Bij de herdenkingsviering voor paus Franciscus in de Amsterdamse Nicolaasbasiliek woensdagavond was ook koning Willem-Alexander aanwezig. Het lijkt een goedmakertje na het eerdere bericht dat ons koningshuis niet aanwezig zal zijn bij de pauselijke uitvaart zelf.

De Rijksvoorlichtingsdienst meldde het pas achteraf, in een summier bericht op de website van het koninklijk huis woensdagavond: “Zijne Majesteit de Koning woonde woensdagavond 23 april in de hoofdstedelijke Co-kathedrale Basiliek van Sint Nicolaas een viering bij ter nagedachtenis aan Paus Franciscus.”

Ook burgemeester Femke Halsema en minister David van Weel van Justitie en Veiligheid, tevens minister van Eredienst, waren aanwezig bij de herdenking, die werd voorgegaan door bisschop Jan Hendriks van Haarlem-Amsterdam.

Koningsdag

Het zal een geste van verzoening zijn geweest van het koningshuis, nadat eerder deze week bekend werd gemaakt dat noch Willem-Alexander noch Máxima aanwezig zal zijn bij de uitvaart van de paus in Rome aanstaande zaterdag.

Diezelfde dag vieren zij namelijk Koningsdag in Doetinchem, een feest dat nu net vanwege religieuze gevoeligheden van de zondag naar de zaterdag verplaatst was. Deze nog veel grotere religieuze gevoeligheid hadden zij natuurlijk niet kunnen voorzien…

Waarom gaat Máxima niet?

Maar ze hadden er wel anders op kunnen reageren, zo blijkt uit de vele boze en teleurgestelde reacties die we op de redactie van Katholiek Nieuwsblad ontvingen op het bericht van de koninklijke absentie. Waarom, zo vragen velen zich af, gaat de koning niet alleen naar Doetinchem, zodat tenminste koningin Máxima – toch katholiek en Argentijn net als de paus – naar Rome kan gaan?

Ook blijken vele katholieken zich nog goed de afwezigheid van koningin Beatrix bij de uitvaart van paus Johannes Paulus II te herinneren, twintig jaar geleden. Ook toen werd de minister-president (destijds Balkenende) gestuurd, ook toen leidde dat tot verontwaardiging en teleurstelling bij vele katholieken.

Gebrekkige antenne

Bij Beatrix leek er een zekere principiële houding aan ten grondslag te liggen, een historisch besef van de koele betrekkingen tussen het protestantse koningshuis en het katholicisme. Daarvan lijkt bij Willem-Alexander geen sprake, die is toch religieus wat onverschilliger dan zijn moeder. Bij het huidige koningspaar lijkt het eerder een kwestie te zijn van een gebrekkige antenne voor gevoeligheden onder het volk – zoals we eerder bijvoorbeeld ook zagen toen zij midden in coronatijd op vakantie gingen in Griekenland.

De vraag is nu: maakt zijn bezoek aan de herdenkingsviering in Amsterdam de teleurstelling onder katholieken goed? Het lijkt toch echt een doekje voor het bloeden: het gaat er niet alleen om dat de koning aan katholieke Nederlanders laat zien dat hij het overlijden van de paus heus zeer betreurt – dat geloven we wel. Het gaat er nu juist om dat hij (of Máxima) namens ons aan de hele wereld laat zien dat ook Nederland rouwt om de paus, door bij diens uitvaart aanwezig te zijn in plaats van te gaan koekhappen in de Achterhoek.

Een reden om te gaan

Het verweer ‘dat deden we eerder ook nooit’ is daarbij echt onvoldoende: dat is juist een reden om het nu wél te doen, om te laten zien dat kille verhoudingen kunnen ontdooien. Godsdienst kan ook al geen reden zijn – we gaan bij de uitvaart zaterdag naar alle waarschijnlijkheid ook leden van andere protestantse en zelfs islamitische vorstenhuizen zien.

Heel mooi dus dat Zijne Majesteit de Koning zich verwaardigde om naar Amsterdam te komen, maar de eigenlijke bestemming had Rome moeten zijn.