Een notitie van de FBI over “radicale traditionalisten” zorgde voor veel reuring onder Amerikaanse katholieken. Maar alle kritiek op het document ten spijt: de FBI heeft helaas gewoon een punt.
“Onaanvaardbaar, ongrondwettelijk en on-Amerikaans.” De superlatieven waren niet van de lucht in de reacties van katholiek Amerika op een FBI-document over extremistische katholieke splintergroepen waarin racisme, antisemitisme en homohaat welig tieren.
Weliswaar trok de FBI het document ijlings weer in (het zou niet aan haar eigen standaarden voldoen), maar het kwaad was al geschied.
Dat de opsporingsdienst zich überhaupt bezighield met katholieke groeperingen, werd door vele katholieken (en niet alleen de groepen die het betrof) begrepen als een schandalige inbreuk op de godsdienstvrijheid. Het memo zou miljoenen keurige gelovigen over één kam scheren en een uiting zijn van een diepgeworteld Amerikaans anti-katholicisme.
Hoe terecht is dat? Wat die godsdienstvrijheid betreft, geheel onterecht. Een rechtsgeleerde van de katholieke Notre Dame-universiteit kwam in een reactie aan persbureau OSV News woorden tekort om zijn verontwaardiging uit te spreken over het FBI-memo. Maar ook hij moest in een bijzin tandenknarsend toegeven dat het niet tegen de religieuze vrijheid indruist dat een veiligheidsdienst een risicoanalyse maakt van een religieuze gemeenschap.
“Als de FBI de kluwen van militante rechtsextremistische clubs probeert te ontwarren, komt men helaas ook een paar schimmige (pseudo-)katholieke clubjes tegen”
Tweet dit!
Laten we wel wezen, niemand vond het raar dat (zeker na 11 september 2001) orthodox islamitische organisaties extra kritisch werden bekeken door instanties als de FBI. Daarmee werd ook niet per se gezegd dat álle moslims terroristen zijn; er was nu eenmaal een reële terreurdreiging en de veiligheidsdiensten zouden hun werk niet goed doen als ze dat niet serieus zouden nemen.
De datum die aan de reële dreiging van extreemrechts geweld in de VS kan worden gehangen, is 6 januari 2021. Op die dag bestormden Trump-aanhangers het Capitool, en het is niet meer dan logisch dat de FBI sindsdien de kluwen van militante rechtsextremistische clubs in het land probeert te ontwarren. En ja, dan komt men helaas ook een paar schimmige (pseudo-)katholieke clubjes tegen.
Dat zijn nota bene splinters van splinters, die meestal ook uitgesproken vijandig staan tegenover de officiële katholieke leer en liturgische praktijk sinds het Tweede Vaticaanse Concilie. En zelfs in die groeperingen kan men moeilijk generaliseren. Zoals een Amerikaanse bisschop in een reactie terecht opmerkte: “Een voorkeur voor traditionele vormen van eredienst en het nauw vasthouden aan de leer van de Kerk over huwelijk, gezin, menselijke seksualiteit en de waardigheid van de menselijke persoon staan niet gelijk aan extremisme.”
Maar dat beweert de FBI ook helemaal niet. De notitie, die met wat wegstrepingen nog steeds online te vinden is, brengt het radicaal-traditionalistische landschap schetsmatig in kaart, en noemt wat potentieel gevaarlijke extreemrechtse clubs in katholieke hoek.
Het punt waar katholiek Amerika in alle verontwaardiging wel erg gemakkelijk aan voorbij gaat, is dat de analyse van de FBI in grote lijnen gewoon klopt. Er lopen in die hoek gewoon uitermate dubieuze figuren rond, die grossieren in complottheorieën en met hun vocale afkeer van Joden, homoseksuelen en immigranten zelfs rechtstreeks ingaan tegen wat de Kerk hier (ook vóór Vaticanum II al trouwens) over leert.
Ja, zelfs onder traditionalisten mogen ze een minderheid zijn, maar wel een luidruchtige minderheid met een aantoonbare invloed, zeker op het labielere type (meestal jonge) mannen dat altijd vatbaar is gebleken voor radicalisering.
Hoe gevaarlijk dat type is, bleek in oktober vorig jaar nog toen een man het huis van de Democratische politica Nancy Pelosi – als katholiek die ook pro-abortus is een zeer gehate figuur – binnendrong en haar echtgenoot met een hamer bewerkte.
Tot slot het verwijt van anti-katholicisme aan het adres van de FBI. Daar is iets vreemds mee aan de hand. De VS kennen wel degelijk een lange en treurige traditie van anti-katholicisme, dus dat katholieken daar gevoelig voor zijn, is niet zo gek.
“In plaats van miezemuizen over onze gekrenkte religieuze gevoelentjes, zouden wij als katholieke wereldgemeenschap de bedreiging van fascistoïde gedachtengoed in eigen kring ernstiger moeten nemen”
Tweet dit!
Maar nergens is die weerzin tegen katholieken zo groot als onder Amerikaanse rechtsextremisten. Precies dat maakt dat heulen van katholieken met white supremacy-ideeën zo bizar. De FBI signaleert die spanning nota bene ook in het gewraakte memo. De inlichtingendienst zelf anti-katholicisme verwijten, is dan een gevalletje shooting the messenger.
Wat er verder ook juridisch of inhoudelijk aan te merken is op de notitie, feit blijft dat die terecht een monsterverbond signaleert tussen extremistische katholieken en een fundamenteel antikatholiek puritanisme. Dat is een reëel probleem, en niet alleen in de VS; want die giftige ideologische cocktail die zich ten onrechte presenteert als het ‘ware’ katholicisme, verspreidt zich via sociale media natuurlijk wereldwijd.
In plaats van miezemuizen over onze gekrenkte religieuze gevoelentjes, zouden wij als katholieke wereldgemeenschap de bedreiging van zulk fascistoïde gedachtengoed in eigen kring ernstiger moeten nemen. Juist als de katholieke traditie ons dierbaar is.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
