<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Analyse

Egyptische christenen zijn pionnen op een politiek schaakbord

Martin Janssen 10 december 2019
image
Een Egyptisch jongetje in de kerstnachtmis van 2018, in de koptisch-katholieke kathedraal van Cairo. Foto: CNS Photo - Amr Abdallah Dalsh, Reuters

De Egyptische president al-Sisi speelt een gevaarlijk schaakspel tegen de Moslimbroederschap. De christenen in het land zijn daarin een pion waar niemand zich écht om lijkt te bekommeren.

De Raad van Katholieke Patriarchen van het Oosten was eind november bijeen in de Egyptische hoofdstad Cairo. De oosters-katholieke kerkleiders bespraken er de politieke, economische en religieuze problemen die momenteel het Midden-Oosten teisteren.

‘Werken aan een sterke staat’ in Irak

Ze riepen de Iraakse autoriteiten op om “moedige daden te stellen door te werken aan een sterke staat die op gezonde fundamenten rust. Ware democratie, gerechtigheid en menselijke waardigheid dienen in Irak de overhand te krijgen”. Op gelijke wijze spraken de patriarchen hun steun uit voor het Syrische en het Palestijnse volk.

Problematisch echter was de katholieke kerkleiders te zeggen hadden over de situatie in hun gastland Egypte. De patriarchen ontmoetten in Cairo de Egyptische president Abdel Fattah al-Sisi en de koptisch-orthodoxe paus Tawadros II.

Zwijgende patriarchen

Tijdens hun ontmoeting met president al-Sissi prezen de patriarchen diens “successen”, die “daadwerkelijk” hadden bijgedragen aan “het verbeteren van de situatie van het Egyptische volk”. Ze spraken met geen woord over de ernstige schendingen van de mensenrechten in Egypte, die steeds brutalere vormen aannemen.

Hun zwijgen speelde bovendien onbewust radicale islamisten in de kaart. Die beweren voortdurend dat de christenen in Egypte verantwoordelijk waren voor de militaire coup in 2013 tegen toenmalig president Morsi, die lid was van de Moslimbroederschap.

Veiligheid van religieuze minderheden

Decennialang slaagden autoritaire heersers in de Arabische wereld erin het Westen ervan te overtuigen dat zij het laatste bolwerk waren dat het radicale islamisme kon indammen. Deze althans in naam seculiere regimes zouden ook de beste garantie vormen voor de veiligheid van religieuze minderheden in hun landen. De christenen in de Arabische wereld werden hierdoor echter een kwetsbare pion op een politiek schaakbord, die naar gelang de omstandigheden kan worden ingezet.

Terreurorganisatie

De huidige Egyptische president al-Sisi portretteert zichzelf graag als de beschermheer van de koptische christenen in zijn land. De Moslimbroederschap, zijn aartsvijand, heeft hij tot een verboden terroristische organisatie verklaard en hij kon hierbij rekenen op de steun van de koptische Kerk.

Een campagne tegen de president

De Moslimbroeders begonnen vervolgens vooral vanuit Turkije en Qatar een effectieve campagne tegen al-Sisi. Ze beweerden dat de Egyptische president een oorlog tegen de islam was begonnen, wat in een islamitisch land bepaald een gevaarlijke aanklacht is.

Al-Sisi probeerde deze beschuldiging te ontkrachten door oogluikend toe te staan dat de salafisten in Egypte hun activiteiten begonnen uit te breiden.

Beruchte fatwa’s

Veel Egyptische christenen waren geschokt toen ze vernamen dat het ministerie voor Religieuze Zaken Yasser Borhami in augustus toestemming had gegeven om op vrijdagen te preken in een moskee in Alexandrië. Borhami is de vicepresident van Salafist Call, een organisatie die vijandig staat tegenover niet-moslims. Borhami zelf werd berucht vanwege een aantal uitspraken en fatwa’s.

‘Plaatsen van ongeloof’

Zo noemde hij de koptische christenen “een criminele en ongelovige minderheid” die “de vloek van Allah” over zich had afgeroepen. Volgens hem hebben moslims de plicht om niet-moslims te haten – zelfs binnen gemengde huwelijk. Een moslim die een christelijke vrouw trouwt, is volgens Borhami verplicht om haar “in zijn hart te haten vanwege haar ongeloof” en dit voortdurend duidelijk te maken.

Kerken noemde hij “plaatsen van polytheïsme en ongeloof”, reden waarom het verboden zou moeten zijn om ze in Egypte te bouwen. In 2013 zei Borhami dat moslims kerken mogen verwoesten, op voorwaarde dat dit henzelf niet schaadt, bijvoorbeeld door “de valse beschuldiging dat ze christenen zouden vervolgen”.

Precies wat IS doorvoerde in Irak

Ook gaf hij een fatwa uit waarin hij taxichauffers verbood om christelijke geestelijken naar hun kerken te vervoeren, iets dat nog erger zou zijn dan “iemand naar een bar brengen waar alkohol wordt geschonken”. De Egyptische christenen moesten volgens hem de jizya-belasting betalen wat zou garanderen dat ze beschermd en getolereerd werden. Dit is precies wat Islamitische Staat 2014 in Syrië en Irak had doorgevoerd.

22 aanklachten

Dr. Naguib Ghobrial is een koptische mensenrechtenactivist. Hij leidt de Egyptische Unie voor Mensenrechten en diende al 22 aanklachten tegen Borhami in – steeds zonder succes. Hij was geschokt door de benoeming van Borhami tot prediker in de genoemde moskee, en vroeg zich af welk signaal dit afgaf.

Al-Sisi speelt een gevaarlijk spel

Het is duidelijk dat president al-Sisi een gevaarlijk spel speelt door radicale salafisten te gebruiken in zijn strijd tegen de Moslimbroeders. Zoals gewoonlijk betalen de koptische christenen de prijs, omdat salafisten nu probleemloos hun boodschap kunnen verkondigen.

Op klaarlichte dag aangevallen

Dit verklaart waarom eind november in het dorp Nassiriya een koptische familie op klaarlichte dag werd aangevallen. Ze zaten op een bank voor hun huis, toen ze agressief werden bejegend door iemand die beweerde dat christenen niet buiten mogen zitten. De zoon van deze familie ligt nog steeds in kritieke toestand in een ziekenhuis.

Signaal aan de koptische christenen

Het zijn incidenten die nauwelijks het nieuws halen, net zo min als het in vlammen opgaan van een aantal kerken in de afgelopen tijd.

Volgens de kopten was het geen toeval. Een mensenrechtenactivist die anoniem wenste te blijven, stelde dat de fundamentalisten “de kopten hiermee duidelijk wilden maken dat president al-Sisi hen niet kon beschermen. In de verwachting dat de kopten zich tegen hem zouden keren”.

Pionnen op een politiek schaakbord

Het zijn woorden die illustreren dat de kopten pionnen zijn op een politiek schaakbord dat niet het hunne is.

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.