Verrassend was het katholieke deel van de vorige week gepubliceerde CBS-cijfers over religie in Nederland eigenlijk niet. Wel vormen ze een extra pleidooi voor een Kerk die er op uit trekt naar de ‘periferieën’ – buiten, maar zeker ook binnen de kerkmuren.

Katholieken vormen nog altijd veruit de grootste religieuze groep van Nederland. Een vijfde van de Nederlanders van 15 jaar of ouder beschouwde zichzelf in 2019 als katholiek (15 procent is protestant, 5 procent moslim).

Dit bleek uit het vorige week gepubliceerde overzichtsartikel Religie in Nederland van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Daaruit bleek ook dat het aandeel Nederlanders dat zich tot geen enkele kerkelijke gezindte of levensbeschouwelijke groep rekent, gegroeid is: in 2017 was dat 51 procent, in 2019 54 procent.

Schril contrast

Specifiek naar de katholieken gekeken, had het artikel ook Afkalving in Nederland kunnen heten. Hun aandeel in de bevolking daalt al jaren gestaag, en datzelfde geldt, weten we al veel langer, voor de kerkgang.

Katholieken mogen dan ongeveer 20 procent van de bevolking uitmaken, regelmatig kerkende katholieken vormden volgens het CBS in 2019 niet meer dan 3 procent van de bevolking van 15 jaar en ouder. ‘Regelmatig’ betekent hier ‘minstens een keer per maand’.

Het katholieke percentage steekt schril af bij het aandeel regelmatig kerkende protestanten, dat 7,6% bedroeg. Dit wordt ook niet of nauwelijks ondervangen door andersoortige bijeenkomsten van gelovigen, zo bleek: wie niet of vrijwel nooit naar de kerk, moskee of synagoge gaat, komt ook maar zelden bijeen met mensen om zijn geloof op een andere manier te delen.

Niet verrassend

Verrassend is dit allemaal niet; ook in de cijfers van onderzoeksbureau Kaski, van de Radboud Universiteit Nijmegen, is gestage afkalving al jarenlang de trend: minder kerkbezoek, minder doopsels, vormsels en huwelijken en ook al langer steeds minder uitvaarten, ook al zijn ouderen blijkens het CBS-rapport nog altijd de trouwste kerkgangers.

Geloof in God

Opvallender – en leerzamer – is wellicht de paragraaf over het geloof in God. Van de katholieken bleek bijna 33 procent zonder meer in God te geloven en 10 procent niet. De rest zit daar tussenin: men twijfelt bijvoorbeeld, is agnost of gelooft niet in een persoonlijke God maar wel in een hogere macht. Onder moslims en protestanten ligt het vaste geloof in God overigens flink hoger en het ongeloof stukken lager. Van de katholieken die zelden of nooit kerken, gelooft toch nog altijd het merendeel al dan niet met twijfels in God; 20 procent van hen zelfs zonder twijfel.

Veel te winnen

Toegegeven, ook in deze categorie leggen katholieken het af tegen andere groepen. Meewarigheid over zoveel katholieke ‘achterstand’ is dan wellicht een natuurlijke reactie – maar zeker niet de beste. Want zelfs in deze kaalslag is nog veel te winnen.

Die groep van 20 procent die niet kerkt, maar wel in God gelooft, bestaat uit honderdduizenden katholieken. Mensen naar wie je niet eens buiten de schaapstal hoeft te gaan zoeken: op wat uitschrijvers na, zitten ze gewoon in de kaartenbakken van de parochies.

Zeker, een aantal van hen zal de kerkdeur definitief achter zich hebben dichtgeslagen. Maar zijn de overigen niet bij uitstek de groep mensen die je, met de woorden van de Bossche bisschop De Korte, op de verantwoordelijkheid van hun doopsel kunt aanspreken, om het aanwezige geloofsvuur verder aan te wakkeren en te verdiepen? En ja, om hen uiteindelijk misschien ook (weer) bij de Kerk te betrekken?

De periferie van Gods huis

Paus Franciscus roept de Kerk al sinds het begin van zijn pontificaat op naar buiten te gaan, om de Kerk – God – op een creatieve manier present te stellen in de ‘periferieën’, mensen op te zoeken waar ze zijn en met hen op weg te gaan.

Nu nog maar eens blijkt dat de Nederlandse Kerk zelf een periferie van Gods huis geworden is, zal hij het wel niemand kwalijk nemen als dat advies ook binnen de muren in praktijk wordt gebracht.