Medio jaren tachtig was de Braziliaan Leonard Boff het enfant terrible van de bevrijdingstheologie. Toenmalig kardinaal Joseph Ratzinger grapte eens dat Boffs probleem was dat hij “te veel Duitse theologie had gelezen”. Boff benadrukte verontwaardigd dat de bevrijdingstheologie wortelde in de ervaringen van de Latijns-Amerikaanse armen en dus geen koloniale import was.
Maar Ratzinger had een punt, want Boff studeerde in Duitsland onder de Duitse jezuïet Karl Rahner en werd ook beïnvloed door theoloog Johann Baptist Metz. De conclusie is wellicht dat geen enkele beweging in de Kerk puur lokaal is.
Bij de Amazonesynode konden we Ratzingers grapje opnieuw maken. Vier bisschoppen uit Brazilië waren daar vóór viri probati: kardinaal Claudio Hummes, Erwin Kräutler, Carlo Verzeletti en Eugenio Coter. Hummes is zoon van Duitse ouders en studeerde in Zwitserland, Kräutler is Oostenrijker en Verzeletti en Coter zijn Italianen uit Lombardije, ooit deel van het Oostenrijkse keizerrijk, waar de Duitstalige invloed nog altijd merkbaar is.
Omdat de Amazone bovendien nog altijd als missiegebied wordt gezien, is het onvermijdelijk dat priesters en religieuzen van over de hele wereld er een stempel drukken op de discussies. Aangezien het grootste deel van de Amazone in Brazilië ligt en dat land sterke Duitse invloeden kent, heeft het Duitstalige katholicisme daar ook een grote impact.
Auteur Ralph Witgen zei dat tijdens Vaticanum II de Rijn in de Tiber stroomde. Zo kun je zeggen dat de Rijn nu in de Amazone uitmondt.
De ironie wil dat de synode opende tegen de achtergrond van de Duitse ‘synodale weg’ naar hervormingen. Een van de gesprekspunten – het priestercelibaat – kwam ook ter tafel in de Amazonesynode, waarbij bisschoppen een belangrijke rol speelden die Duits zijn, of beïnvloed zijn door de Duitse Kerk.
Het is in dit opzicht interessant dat Franciscus’ belangrijkste binnenkerkelijke beslissing tot nu toe de voorzichtige opening van de communie voor hertrouwd gescheidenen was. Die volgde op twee synodes waarbij de Duitse bijdrage doorslaggevend was. Nu zou de paus eenzelfde historische beslissing kunnen nemen over de viri probati, en opnieuw bevinden de Duitsers zich in de voorhoede.
Natuurlijk, de wortels van een idee zeggen niets over de waarde ervan. Voorstanders van viri probati voerden theologische en praktische argumenten aan, en waar die vandaan komen, bepaalt niet hoe overtuigend ze zijn.
Het blijft echter ironisch dat de eerste Latijns-Amerikaanse paus, die net een synode over de Amazone heeft voorgezeten die kan wijzen op een breuk met de Europese binnenkerkelijke discussies, zich nu in de oude en de nieuwe wereld middenin die discussies bevindt. (Vert. SK)
Deze analyse verscheen eerder op cruxnow.com.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
