Het geweld in Libië is van een intern conflict uitgegroeid tot een strijd die de machtsverhoudingen in het Midden-Oosten kan veranderen.
De Verenigde Naties meldden begin juli dat er bij een bombardement op een detentiecentrum voor migranten in de Libische hoofdstad Tripoli minstens 53 doden en 130 gewonden waren gevallen. In het centrum in de wijk Tajoura werden ruim zeshonderd vluchtelingen geïnterneerd die afkomstig waren uit zeventien voornamelijk Afrikaanse staten.
Er wordt al maanden zwaar gevochten om de controle over Tripoli, wat al meer dan duizend inwoners van de stad het leven kostte. Dit is slechts de laatste geweldsexplosie in een land waar de staat in 2011 feitelijk ophield te bestaan.
Libië is op papier een welvarende natie: het behoort tot de top tien van landen met de grootste oliereserves. Het heeft bovendien een duizend kilometer lange Middellandse Zeekust, wat in het verleden de export van deze olie faciliteerde. Deze kustlijn is echter voor de Europese Unie in verband met de migrantencrisis een regelrechte nachtmerrie geworden.
In 2011 werd op vooral Frans initiatief het regime van president Moammar Gaddafi ten val gebracht en sindsdien wordt Libië verscheurd door de ene crisis na de andere. Nadat Gaddafi vermoord werd, bleek dat de haat tegen hem de enige factor was die de gewapende milities had verenigd die geformeerd waren langs ideologische en tribale lijnen.
“De strijd om Tripoli is slechts de laatste geweldsexplosie in een land waar de staat in 2011 feitelijk ophield te bestaan”
Tweet dit!
Een land als Irak was in de Osmaanse tijd bestuurlijk opgedeeld in drie provincies; een driedeling die tot op heden doorwerkt. Regelmatig wordt het idee geventileerd om Irak in drie autonome staatjes op te delen die grosso modo het Osmaanse model volgen.
Ook het huidige Libië was eeuwenlang bestuurlijk opgedeeld in drie provincies. Na het verdwijnen van het regime van Gaddafi bleek uit opiniepeilingen dat een overweldigende meerderheid van de Libiërs hun land als eenheidsstaat wenste te behouden, maar het valt nog te bezien of dit een haalbare optie is.
Chaos en anarchie kraaiden vanaf 2011 in Libië victorie, en organisaties als al-Qaeda en IS wisten daar maximaal van te profiteren. Het gealarmeerde Westen stelde alles in het werk om een regering uit de grond te stampen die Libië weer centraal zou controleren. Deze Government of National Accord (GNA) werd op 17 december 2015 geformeerd is door de Verenigde Naties erkend.
In Libië zelf gingen velen echter niet akkoord met de GNA en zo ontstond in de oostelijke stad Tobroek het House of Representatives (HoR), dat als een schaduwregering ging functioneren.
Dit HoR ging een alliantie aan met een Libische generaal wiens levensloop op het script van een operette lijkt.
Khalifa Hafter behoorde tot de kring van vertrouwelingen van Gaddafi en was nauw betrokken geweest bij de militaire coup die Gaddafi in 1969 aan de macht had gebracht. Hafter werd in 1987 gearresteerd in buurland Tsjaad. Dat bracht Gaddafi in verlegenheid, want het zette de Libische militaire activiteiten in dat land in de aandacht.
Hafter viel in ongenade, maar werd na een geheim akkoord tussen Tsjaad en de Amerikaanse CIA in 1990 vrijgelaten. Hij vestigde zich in de Verenigde Staten, maar dook in 2011 plotseling weer op in Libië.
Hij creëerde daar het Libyan National Army, (LNA) dat in 2014 begon met een operatie om alle radicale islamisten uit Libië te verjagen. Het LNA kreeg eerst de controle over oostelijk Libië (Benghazi) en veroverde begin dit jaar werd ook zuidelijk Libië. Vervolgens zette Hafter op 4 april de aanval in op Tripoli, waar de internationaal erkende GNA zetelt.
De afgelopen weken is echter duidelijk geworden dat Hafters offensief tegen Tripoli mislukt is, doordat de milities die de hoofdstad verdedigden, grote partijen wapens van Turkije ontvingen. Daarmee veranderde de strijd in Libië van een lokaal conflict tot een oorlog die de toekomst van de machtsblokken in het Midden-Oosten zou kunnen bepalen.
Egyptische en Griekse media maakten gewag van directe Turkse militaire betrokkenheid bij het conflict in Libië. Dat deed de alarmbellen rinkelen in Cairo, dat vermoedt dat Turkije Libië als springplank wil gebruiken “om de Egyptische nationale veiligheid in gevaar te brengen”.
Deze visie van de Egyptische generaal Gamal Mazloum wordt in zijn land door velen gedeeld, en de druk op president al-Sisi is toegenomen om indien nodig militair in te grijpen in Libië. Hij zou zich hierbij verzekerd weten van stilzwijgende Russische steun. Het zou voor Europa waarschijnlijk een nieuwe vluchtelingencrisis betekenen.
> Lees hier eerdere analyses van onze Midden-Oostencorrespondent Martin Janssen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
