Een zeer ongebruikelijke zet: het Vaticaan schort tien wijdingen in een Frans bisdom voor onbepaalde tijd op. Ze hadden eind deze maand moeten plaatsvinden. Wat is er aan de hand?
Het moest een mooi feestje worden. Eigenlijk zou bisschop Dominique Rey van het Zuid-Franse bisdom Fréjus-Toulon op 26 juni vier priesters en zes diakens wijden. Maar toen kwam er een kort maar krachtig briefje uit Rome: gaat niet gebeuren, de wijdingen mogen tot nader order niet doorgaan. Rey accepteerde het Vaticaanse besluit “in vertrouwen” maar ook “met pijn in het hart”.
De Vaticaanse zet om wijdingen in een lokaal bisdom ‘on hold’ te zetten is hoogst ongewoon. Des te pijnlijker – maar op zichzelf helaas niet zo ongewoon – is het, dat het Vaticaan geen enkele nadere mededeling deed over het waarom.
“Dit is geen ideologische kruistocht van een ‘linkse’ paus tegen een ‘rechtse’ bisschop”
Tweet dit! Dat voedde uiteraard de speculaties: het zou de zoveelste blijk van minachting zijn van de ‘progressieve’ paus Franciscus richting de traditionalistische flank van de Kerk. Fréjus-Toulon biedt inderdaad onderdak aan traditionalistische groeperingen, maar de zaak lijkt toch echt wat complexer te liggen.
Door de wimpers bezien heeft bisschop Rey zijn zaakjes heel aardig voor elkaar. Zijn bisdom geldt als een toonbeeld van de open, missionaire Kerk die paus Franciscus zo vaak bepleit. Naast de genoemde traditionalisten vind je er evengoed nieuwe charismatische bewegingen – zeg maar de EO-Jongerendag-flank van de katholieke Kerk. Rey behoort zelf ook tot zo’n beweging, de ook in Nederland en België actieve Gemeenschap Emmanuel.
Waarom dan toch deze rigoureuze ingreep van hogerhand? Het gaat, zo schrijft La Croix-hoofdredacteur Jerome Chapuis in een commentaar op de kwestie, nadrukkelijk niet om een “ideologische kruistocht van een ‘linkse’ paus tegen een ‘rechtse’ bisschop”, zoals sommigen doen geloven, maar om een ‘collegiale’ beslissing waarbij niet minder dan vier kardinalen van diverse signatuur betrokken waren.
Dat die ongewone keuze nodig was, zo vervolgt Chapuis, was vooral omdat er vele misstanden bestaan binnen de verschillende gemeenschappen in het bisdom – niet alleen de traditionalistische, maar juist ook de charismatische. De hoofdpijndossiers stapelen zich op, Rey heeft zelf al streng op moeten treden tegen geestelijken die hij eerst zelf warm welkom had geheten in zijn bisdom.
“De paus maakt duidelijk dat succes in de evangelisatie niet het tapijt mag zijn waaronder misstanden weggeveegd kunnen worden”
Tweet dit! Zo bezien past dit besluit in een heel andere, jarenlange ‘kruistocht’ die de paus voert: niet die tegen traditionalisten die de vruchten van het Tweede Vaticaanse Concilie verwerpen, maar die tegen wanbeleid en misstanden binnen de nieuwe bewegingen die nota bene zelf vruchten van Vaticanum II zijn.
Daarmee heeft niet alleen de paus, maar eigenlijk heel de Kerk een wat ambivalente relatie. Kardinaal Gerhard Müller, destijds nog prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer, vergeleek deze bewegingen in 2016 nog met “ongeplande kinderen”: uiteraard houdt Moeder-de-Kerk veel van hen, maar ze leveren haar toch ook de nodige kopzorgen op.
De laatste jaren kwamen namelijk steeds meer misstanden binnen dergelijke bewegingen aan het licht: charismatische voorgangers die een bijna-goddelijke status kregen toegedicht, machtsmisbruik, geestelijk en seksueel misbruik enzovoort. Vandaar dat ‘Rome’ steeds strenger optrad tegen dergelijke ontsporingen. Dat alles, zoals dat dan heet, om de desbetreffende bewegingen ‘terug te brengen naar hun oorspronkelijke charisma’.
De troefkaart die zulke bewegingen zelf vaak trokken bij kritiek, was: ja maar kijk eens, wij hebben veel succes; we trekken jongeren en gezinnen aan, er komen bekeringen en priesterroepingen voort uit ons werk…
Het opschorten van de wijdingen in Fréjus-Toulon is zo bezien een niet mis te verstaan signaal. Om nogmaals La Croix-hoofdredacteur Chapuis te parafraseren: de paus maakt hiermee duidelijk dat succes in de evangelisatie niet het tapijt mag zijn waaronder misstanden weggeveegd kunnen worden.
